β) Στη συ­νέ­χεια ο Σε­βα­σμιώ­τα­τος πα­ρέ­στη στην λα­μπρή ε­ορ­τα­στι­κή εκ­δή­λω­ση η ο­ποί­α πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στην αί­θου­σα τε­λε­τών του Πα­νε­πι­στη­μί­ου, ό­που προ­σε­φώ­νη­σε ο Πρύ­τα­νης κ. Γε­ώρ­γιος Πα­να­γιω­τά­κης και τον πα­νη­γυ­ρι­κό της η­μέ­ρας ε­ξε­φώ­νη­σε ο Πα­νο­σιο­λο­γιώ­τα­τος Αρ­χι­μαν­δρί­της π. Πέ­τρος Μπο­ζί­νης, τον ο­ποί­ο ε­σχά­τως  ο Σε­βα­σμιώ­τα­τος ε­το­πο­θέ­τη­σε ε­φη­μέ­ριο στον Πα­νε­πι­στη­μια­κό Να­ό των Τριών Ιε­ραρ­χών, ε­νέρ­γεια για την ο­ποί­α ι­διαι­τέ­ρως ευ­χα­ρί­στη­σε εκ βα­θέ­ων τον Σε­βα­σμιώ­τα­το ο κ. Πρύ­τα­νης.

Στον χαι­ρε­τι­σμό που α­πη­ύ­θυ­νε ο Σε­βα­σμιώ­τα­τος κα­τά τον ε­πί­ση­μο ε­ορ­τα­σμό  των Τριών Ιε­ραρ­χών στο Πα­νε­πι­στή­μιο, α­νε­φέρ­θη  στην α­νά­γκη πα­ρο­χής  ου­σια­στι­κής παι­δεί­ας και ό­χι α­πλώς στην πα­ρο­χή γνώ­σε­ων, α­φού η ε­πο­χή μας χρειά­ζε­ται ο­λο­κλη­ρω­μέ­νες προ­σω­πι­κό­τη­τες, θε­ου­μέ­νους αν­θρώ­πους  και ό­χι α­πλούς τε­χνο­κρά­τες ή ε­πι­στή­μο­νες με την κο­σμι­κή έν­νοια του ό­ρου. Εί­ναι, εί­πε, ε­πι­τα­κτι­κό το χρέ­ος ό­λων μας, των Εκ­παι­δευ­τι­κών κυ­ρί­ως ό­λων των βαθ­μί­δων να βο­η­θή­σουν κά­νο­ντας κα­τά­θε­ση ψυ­χής ώ­στε μέ­σα α­πό την ε­πι­στρο­φή στις ελ­λη­νορ­θό­δο­ξες ρί­ζες μας και τις πα­ρα­δό­σεις μας,  να βρη ο τό­πος μας το δρό­μο του και πά­λι για την α­λη­θι­νή πρό­ο­δο και ευ­η­με­ρί­α.

Ε­πί­σης, ε­πή­νε­σε και ευ­χα­ρί­στη­σε τον Πρύ­τα­νη, ό­λο το δι­δα­κτι­κό και διοι­κη­τι­κό προ­σω­πι­κό του Πα­νε­πι­στη­μί­ου για την προ­σφο­ρά τους στην κοι­νω­νί­α μας και ευ­χή­θη­κε σε ό­λους και ι­δί­ως στους φοι­τη­τάς προ­κο­πή και πρό­ο­δο κα­τά Θε­όν και κά­θε ευ­λο­γί­α α­πό τον Ου­ρα­νό δια πρε­σβειών των Τριών Ιε­ραρ­χών.

Τέ­λος έ­κα­νε την πρό­τα­ση, με την ευ­και­ρί­α της συ­μπλη­ρώ­σε­ως κα­τά το έ­τος 2014, πε­νή­ντα ε­τών λει­τουρ­γί­ας του Πα­νε­πι­στη­μί­ου, να συ­μπε­ρι­λη­φθή  στο πρό­γραμ­μα των “ΠΡΩ­ΤΟ­ΚΛΗ­ΤΕΙΩΝ 2014” ει­δι­κός ε­ορ­τα­σμός για την εν λό­γω ε­πέ­τειο, α­φού το Πα­νε­πι­στή­μιό μας έ­χει ως έμ­βλη­μά του τον Ά­γιο Α­πό­στο­λο Αν­δρέ­α με τον Χια­στό Σταυ­ρό του.

Η πρό­τα­ση έ­γι­νε α­μέ­σως α­πο­δε­κτή α­πό την Διοί­κη­ση του Πα­νε­πι­στη­μί­ου.

κα­τά την διάρ­κεια της ως ά­νω σε­μνής τε­λε­τής, έ­γι­νε ο­πτι­κο­α­κου­στι­κή  πα­ρου­σί­α­ση με θέ­μα: “Καπ­πα­δο­κί­α – Με­τα­ξύ Γης και Ου­ρα­νού” α­πό τον κ. Σπή­λιο Φα­σό­η, κα­θη­γη­τή του τμή­μα­τος Μη­χα­νο­λό­γων και Α­ε­ρο­ναυ­πη­γών Μη­χα­νι­κών.

Ε­πί­σης ε­τι­μή­θη­σαν με ει­δι­κή Πλα­κέ­τα και Δί­πλω­μα οι α­πο­χω­ρή­σα­ντες από την ενεργή υπηρεσία κα­τά το έ­τος 2013 Κα­θη­γη­ταί του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Πα­τρών.

Σε­βα­σμιώ­τα­τε, σε­βα­στοί πα­τέ­ρες, κύ­ριε Πρύ­τα­νη, α­ξιό­τι­μοι κυ­ρί­ες κύ­ριοι κα­θη­γη­ταί, α­γα­πη­τοί μου.

Κά­θε φο­ρά που κα­λού­μα­στε να τι­μή­σου­με την μνή­μη των Τριών Ιε­ραρ­χών, οι ο­ποί­οι έ­χουν κα­θιε­ρω­θεί ως προ­στά­τες της παι­δεί­ας και των γραμ­μά­των, συ­νη­θί­ζου­με κα­τά κα­νό­να να α­να­φε­ρό­μα­στε στα βιο­γρα­φι­κά τους ση­μειώ­μα­τα, στο ο­γκώ­δες συγ­γρα­φι­κό τους έρ­γο και στην γε­νι­κό­τε­ρη προ­σφο­ρά τους. Ό­μως συ­νή­θως προ­σπερ­νά­με ή πα­ρα­βλέ­που­με κά­ποια στοι­χεί­α, κα­τά τη γνώ­μη μας ου­σιώ­δη, τα ο­ποί­α τους προσ­δί­δουν έ­να ι­διαί­τε­ρο στίγ­μα. Πρό­κει­ται για στοι­χεί­α πά­ντα ε­πί­και­ρα αν μη τι άλ­λο ε­πα­να­στα­τι­κά που τρο­φο­δο­τούν ό­μως με ελ­πί­δα.

Ό­λοι τους με θε­ο­λο­γι­κή αλ­λά και ευ­ρεί­α ε­πι­στη­μο­νι­κή συ­γκρό­τη­ση, τά­ρα­ξαν τα κα­τε­στη­μέ­να της ε­πο­χής τους, με την ρι­ζο­σπα­στι­κή και α­να­τρε­πτι­κή κοι­νω­νι­κή τους πα­ρου­σί­α, την ευ­ρύ­τη­τα του πνεύ­μα­τος αλ­λά και την κρι­τι­κή στά­ση τους α­πέ­να­ντι σε κά­θε μορ­φής ε­ξου­σί­α.

Εί­ναι ά­ξιο προ­σο­χής ό­τι την ε­πι­στη­μο­νι­κή τους κα­τάρ­τι­ση δεν την χρη­σι­μο­ποί­η­σαν για προ­σω­πι­κή τους προ­βο­λή αλ­λά την έ­θε­σαν στο κοι­νό συμ­φέ­ρον προ­σφέ­ρο­ντας και βο­η­θώ­ντας ου­σια­στι­κά τον συ­νάν­θρω­πο.

Ο Βα­σί­λειος, για­τρός ο ί­διος, ι­δρύ­ει τη Βα­σι­λειά­δα και  ορ­γα­νώ­νει το πρώ­το δη­μό­σιο νο­σο­κο­μεί­ο, με κα­τοι­κί­ες για­τρών, νο­ση­λευ­τών και ει­δι­κές πτέ­ρυ­γες για λε­προύς και πά­σχο­ντες α­πό λοι­μι­κές α­σθέ­νειες. Με τον χρό­νο ορ­γα­νώ­νει μια σει­ρά υ­πη­ρε­σιών υ­γεί­ας σε ο­λό­κλη­ρη τη Μι­κρά Α­σί­α.

Ο Χρυ­σό­στο­μος, για­τρός κι αυ­τός χτί­ζει νο­σο­κο­μεί­α στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, στα ο­ποί­α ό­πως και ο Βα­σί­λειος πε­ρι­ποιεί­ται ο ί­διος τους α­σθε­νείς.

Η ε­πι­στη­μο­νι­κή έ­ρευ­να δια­θέ­τει αρ­κε­τά στοι­χεί­α τα ο­ποί­α τεί­νουν να κα­τα­δεί­ξουν ό­τι και οι δύ­ο εί­ναι ου­σια­στι­κά οι ε­μπνευ­στές ε­νός δη­μό­σιου συ­στή­μα­τος υ­γεί­ας που με την πά­ρο­δο του χρό­νου α­πλώ­θη­κε σε ο­λό­κλη­ρη την Βυ­ζα­ντι­νή ε­πι­κρά­τεια.

Α­συμ­βί­βα­στοι με την πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση των κοι­νω­νι­κά α­δυ­νά­των θε­ω­ρούν αυ­το­νό­η­το να θυ­σιά­σουν τα πά­ντα προς α­να­κού­φι­ση των πα­σχό­ντων και διω­κο­μέ­νων.

«Με ποιο δι­καί­ω­μα» α­να­ρω­τιέ­ται ο Χρυ­σό­στο­μος «μπο­ρεί κα­νείς να πε­ρι­φρο­νεί ε­κεί­νους τους ο­ποί­ους ο Θε­ός τό­σο τι­μά ώ­στε τους δί­νει το Σώ­μα και το Αί­μα του Υ­ιού του»;

Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό ε­μάς γνω­ρί­ζου­με ό­τι η σύ­γκρου­ση του Χρυ­σο­στό­μου με την πο­λι­τι­κή ε­ξου­σί­α ό­ταν η αυ­το­κρά­τει­ρα Ευ­δο­ξί­α, κα­τα­πά­τη­σε το κτή­μα μιας φτω­χής χή­ρας, τον ο­δή­γη­σε στην ε­ξο­ρί­α και στον θά­να­το. Πό­σοι ό­μως γνω­ρί­ζου­με ό­τι η αρ­χή έ­γι­νε ε­ξαι­τί­ας της ε­πι­μο­νής του να κτί­σει λε­προ­κο­μεί­ο, ό­χι σε κά­ποια φτω­χή και υ­πο­βαθ­μι­σμέ­νη πε­ριο­χή της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης, αλ­λά στην κα­λύ­τε­ρη συ­νοι­κί­α έ­ξω απ’ την πό­λη, ε­κεί που κα­τοι­κού­σαν οι  πλού­σιοι και οι ο­ποί­οι εί­δαν την οι­κο­νο­μι­κή α­ξί­α των πο­λυ­τε­λών σπι­τιών τους να πέ­φτει λό­γω της γειτ­νί­α­σης με το εν λό­γω κτή­ριο;

Στο με­γά­λο λι­μό που έ­πλη­ξε την πε­ριο­χή του, ο Βα­σί­λειος στη­λι­τεύ­ει τη δρά­ση των μαυ­ρα­γο­ρι­τών, που ή­θε­λαν να πλου­τί­σουν σε βά­ρος των υ­πο­λοί­πων που πέ­θαι­ναν α­πό την πεί­να. Ορ­γα­νώ­νει συσ­σί­τια για ό­λο το λα­ό προ­σφέ­ρο­ντας βο­ή­θεια χω­ρίς κα­μιά διά­κρι­ση σε χρι­στια­νούς, ει­δω­λο­λά­τρες, Ιου­δαί­ους και αι­ρε­τι­κούς σώ­ζο­ντας χι­λιά­δες α­πό βέ­βαιο θά­να­το. Άλ­λο­τε με πα­ρα­κά­λια, άλ­λο­τε με δυ­να­μι­κές πα­ρεμ­βά­σεις, ζη­τά α­πό τους πο­λι­τι­κούς ι­θύ­νο­ντες να α­παλ­λά­ξουν τους φτω­χούς α­πό την φο­ρο­λο­γί­α. Ό­ταν δε δη­μιουρ­γεί­ται σο­βα­ρό πρό­βλη­μα στους ερ­γα­ζό­με­νους στα ο­ρυ­χεί­α του Ταύ­ρου δεν δι­στά­ζει να πα­ρέμ­βει ά­με­σα υ­πέρ των συμ­φε­ρό­ντων τους.

Ο Χρυ­σό­στο­μος μό­λις α­νε­βαί­νει στον θρό­νο της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης, που­λά τα σκεύ­η και έ­πι­πλα της Αρ­χιε­πι­σκο­πής χά­ρη των φι­λαν­θρω­πι­κών ι­δρυ­μά­των. Δια­κό­πτει τη διορ­γά­νω­ση δεί­πνων και με τα χρή­μα­τα που ε­ξοι­κο­νο­μεί ορ­γα­νώ­νει κα­θη­με­ρι­νά συσ­σί­τια για 7.000 φτω­χούς.

Για τους Τρεις Ιε­ράρ­χες το πρό­βλη­μα της α­νι­σο­κα­τα­νο­μής των α­γα­θών δεν α­πο­δί­δε­ται στο θέ­λη­μα του Θε­ού, ού­τε σε φυ­σι­κές αι­τί­ες και τυ­χαί­α γε­γο­νό­τα αλ­λά σε συ­γκε­κρι­μέ­νες ε­νέρ­γειες αυ­τών που κα­τέ­χουν την ε­ξου­σί­α και τον πλού­το. Ο Γρη­γό­ριος λέ­ει: «Οι κοι­νω­νι­κές α­νι­σό­τη­τες δεν εί­ναι θέ­λη­μα Θε­ού. Ο Θε­ός δη­μιούρ­γη­σε τον άν­θρω­πο ε­λεύ­θε­ρο. Με την πτώ­ση θρυμ­μα­τί­στη­κε η αρ­χι­κή ε­νό­τη­τα και ι­σο­τι­μί­α με­τα­ξύ των αν­θρώ­πων, οι θρα­σύ­τε­ροι με τη βο­ή­θεια του πο­λι­τι­κού νό­μου, τον ο­ποί­ο κα­τέ­στη­σαν όρ­γα­νο κα­τα­δυ­να­στεύ­σε­ως, ε­πι­βλή­θη­καν στους α­σθε­νέ­στε­ρους και έ­τσι οι άν­θρω­ποι χω­ρί­στη­καν σε πλού­σιους και φτω­χούς, ε­λεύ­θε­ρους και δού­λους και σε πολ­λές άλ­λες κα­τη­γο­ρί­ες. Ε­μείς ό­μως, ο­φεί­λου­με να α­πο­βλέ­που­με και να τεί­νου­με στην αρ­χι­κή ε­νό­τη­τα και ό­χι στην κα­το­πι­νή διαί­ρε­ση, στο νό­μο του Θε­ού και ό­χι στο νό­μο του ι­σχυ­ρού».

Ο Μέ­γας Βα­σί­λειος α­να­φε­ρό­με­νος στην α­δι­κί­α και την αρ­πα­γή του πλού­του α­πό τους κοι­νω­νι­κά δυ­να­τούς, έρ­χε­ται σε α­ντί­θε­ση με τις κοι­νω­νι­κά α­πο­δε­κτές α­ντι­λή­ψεις πε­ρί κλο­πής. Λέ­ει: «συ­νή­θως χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται κλέ­φτες αυ­τοί που κλέ­βουν πορ­το­φό­λια α­πό τα δη­μό­σια λου­τρά. Δεν εί­ναι ό­μως αυ­τοί οι πραγ­μα­τι­κοί κλέ­φτες, αλ­λά κά­ποιοι, που α­πο­τε­λούν τις πο­λι­τι­κές αρ­χές πό­λε­ων και ε­θνών. Άλ­λα τα α­φαι­ρούν κρυ­φά και άλ­λα τα παίρ­νουν φα­νε­ρά με τη βί­α. Συμ­μέ­το­χοι ό­μως της κλο­πής γί­νο­νται κι αυ­τοί που δέ­χο­νται δω­ρε­ές α­πό αυ­τούς τους κλέ­φτες για ο­ποιουσ­δή­πο­τε λό­γους, α­νά­με­σά τους α­κό­μα και άν­θρω­ποι της Εκ­κλη­σί­ας. Α­ντί να τους ε­λέγ­χουν και να τους νου­θε­τούν, εύ­κο­λα τους α­πλώ­νουν το χέ­ρι και τους ευ­γνω­μο­νούν. Και ε­νώ τους μι­κρο­α­πα­τέ­ω­νες τούς μι­σούν για τις πρά­ξεις αυ­τές, τούς άλ­λους που εί­ναι οι με­γά­λοι κλέ­φτες τους θαυ­μά­ζουν».

{youtube}QA5tFgpk-a4{/youtube}

Και οι Τρείς Πα­τέ­ρες θε­ω­ρούν ξε­κά­θα­ρα πως η μα­νί­α του πλού­του και τα συμ­φέ­ρο­ντα των ι­σχυ­ρών ευ­θύ­νο­νται για την κα­τά­ντια των κοι­νω­νιών, για την πεί­να, την ε­γκα­τά­λει­ψη, τους πο­λέ­μους. «Οι πό­λε­μοι» λέ­ει ο Χρυ­σό­στο­μος «γί­νο­νται α­πό τον έ­ρω­τα για τα χρή­μα­τα». Ο Βα­σί­λειος διε­ρω­τά­ται «έ­ως πό­τε θα κυ­βερ­νά ο πλού­τος που εί­ναι η αι­τί­α του πο­λέ­μου; Οι ε­ξο­πλι­σμοί» λέ­ει «γί­νο­νται για την α­πό­κτη­ση του πλού­του». Και ο Γρη­γό­ριος συ­μπλη­ρώ­νει: «Μη­τέ­ρα των πο­λέ­μων εί­ναι η πλε­ο­νε­ξί­α, οι πό­λε­μοι με τη σει­ρά τους γεν­νούν την υ­ψη­λή φο­ρο­λο­γί­α, που εί­ναι η αυ­στη­ρό­τε­ρη κα­τα­δί­κη των πο­λι­τών».

Βα­σί­λειος και Χρυ­σό­στο­μος θε­ω­ρούν ό­τι η κοι­νο­κτη­μο­σύ­νη α­πο­τε­λεί τη λύ­ση του κοι­νω­νι­κού προ­βλή­μα­τος και προ­τεί­νουν ως πρό­τυ­πο για μια δί­και­η κοι­νω­νι­κή ορ­γά­νω­ση των κοι­νω­νιών, την πρω­το­χρι­στια­νι­κή κοι­νό­τη­τα των Ιε­ρο­σο­λύ­μων ό­που ό­λα ή­ταν κοι­νά.

Πα­ρά­λο­γους αλ­λά σί­γου­ρα λω­πο­δύ­τες χα­ρα­κτη­ρί­ζει ο Βα­σί­λειος αυ­τούς που θη­σαυ­ρί­ζουν σε βά­ρος των άλ­λων και κρα­τούν τα πλού­τη τους για α­πο­κλει­στι­κή τους χρή­ση. Ε­νώ η πλε­ο­νε­ξί­α των πλου­σί­ων ταυ­τί­ζε­ται με ει­δω­λο­λα­τρί­α α­πό τον Χρυ­σό­στο­μο.

Στην ε­πο­χή τους που η γυ­ναί­κα βρι­σκό­ταν στο κοι­νω­νι­κό πε­ρι­θώ­ριο, α­να­λαμ­βά­νουν την υ­πε­ρά­σπι­σή της και α­γω­νί­ζο­νται σθε­να­ρά να της δώ­σουν τη θέ­ση που της αρ­μό­ζει στην κοι­νω­νί­α. Εί­ναι γνω­στή η θέ­ση του Γρη­γο­ρί­ου 17 αιώ­νες πριν α­πό την ε­πο­χή μας ό­ταν στιγ­μά­τι­ζε τη με­ρο­λη­πτι­κή υ­πέρ των αν­δρών νο­μο­θε­σί­α του κρά­τους. «Άν­δρες ή­ταν αυ­τοί που έ­γρα­ψαν τους νό­μους, γι’ αυ­τό και τους έ­φτια­ξαν υ­πέρ τους», λέ­ει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά. Ο Χρυ­σό­στο­μος ερ­χό­με­νος σε α­ντί­θε­ση με τις αν­δρο­κρα­τι­κές α­ντι­λή­ψεις της ε­πο­χής του, ε­πι­λέ­γει ως πρώ­τη με­τα­ξύ των συ­νερ­γα­τών του μια γυ­ναί­κα, τη με­τέ­πει­τα Α­γί­α Ο­λυ­μπιά­δα η ο­ποί­α α­να­δει­κνύ­ε­ται σε η­γέ­τι­δα του κοι­νω­νι­κού έρ­γου, με κίν­δυ­νο να δώ­σει λα­βές στους α­ντι­πά­λους του να τον χα­ρα­κτη­ρί­σουν με πο­λύ ά­σχη­μο τρό­πο.

Οι κοι­νω­νι­κές θέ­σεις τους εί­ναι τό­σο σύγ­χρο­νες και ρι­ζο­σπα­στι­κές που νο­μί­ζει κα­νείς πως έ­χουν γρα­φεί μό­λις τον τε­λευ­ταί­ο αιώ­να και μά­λι­στα κα­τά τις πε­ριό­δους των με­γά­λων κοι­νω­νι­κών ε­πα­να­στά­σε­ων. Έ­νας με­γά­λος Ρώ­σος δια­νο­η­τής του 20ου αιώ­να, ο Νι­κό­λα­ος Μπερ­ντιά­γεφ α­να­φέ­ρει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τα ε­ξής: «στον Με­γά­λο Βα­σί­λειο ό­πως και στον Ιω­άν­νη τον Χρυ­σό­στο­μο η κοι­νω­νι­κή α­δι­κί­α, δη­μιούρ­γη­μα της κα­κής δια­νο­μής του πλού­του κρι­τι­κά­ρε­ται με μια δρι­μύ­τη­τα που θα έ­κα­νε τον Πρου­ντόν και τον Καρ­λ Μαρ­ξ να χλω­μιά­σουν».

Άν­θρω­ποι με α­νοι­χτό μυα­λό, το­νί­ζουν διαρ­κώς στα κεί­με­νά τους την α­ξί­α της αρ­χαί­ας ελ­λη­νι­κής παι­δεί­ας. Ο Γρη­γό­ριος α­ντι­δρώ­ντας στις α­πό­ψεις κά­ποιων χρι­στια­νών που με πρό­σχη­μα τον φό­βο της ει­δω­λο­λα­τρί­ας αρ­νού­νταν τη με­λέ­τη της κλα­σι­κής παι­δεί­ας, α­πο­κα­λεί α­γροί­κους και α­γράμ­μα­τους, ό­σους δε δέ­χο­νται την α­ξί­α της. Ο­νο­μά­ζει την πό­λη των Α­θη­νών (ό­που μπο­ρού­σε κα­θέ­νας να ε­ντρυ­φή­σει στην σπου­δή του αρ­χαί­ου ελ­λη­νι­κού πο­λι­τι­σμού), «Χρυ­σή Α­θή­να των Γραμ­μά­των».

Ο Χρυ­σό­στο­μος προ­τεί­νει στους νέ­ους να σπου­δά­σουν πρώ­τα στα δη­μό­σια ει­δω­λο­λα­τρι­κά σχο­λεί­α, ε­νώ ο Βα­σί­λειος στέλ­νει στον ε­θνι­κό φι­λό­σο­φο Λι­βά­νιο φτω­χούς νέ­ους για να σπου­δά­σουν κο­ντά του. Διαρ­κώς δεν χά­νει ευ­και­ρί­α να υ­μνή­σει την α­ξί­α της φι­λο­σο­φί­ας και της προ­σφο­ράς της στη δια­τύ­πω­ση των χρι­στια­νι­κών ό­ρων.

Και οι τρεις Ιε­ράρ­χες ή­θε­λαν τους νέ­ους αν­θρώ­πους να στο­χά­ζο­νται κρι­τι­κά, να δια­θέ­τουν ευ­ρύ­τη­τα γνώ­σε­ων, να ζυ­μώ­νο­νται μέ­σα στην κοι­νω­νί­α και τη ζω­ή, να με­τέ­χουν ε­νερ­γά στις κοι­νω­νι­κές α­νη­συ­χί­ες να συλ­λέ­γουν κά­θε ω­φέ­λι­μο α­πό τα διά­φο­ρα φι­λο­σο­φι­κά ρεύ­μα­τα.

Α­ντι­δρούν σε μια ε­πι­φα­νεια­κή πνευ­μα­τι­κό­τη­τα, σε έ­να α­κίν­δυ­νο χρι­στια­νι­σμό, σε μια πί­στη που τυ­φλώ­νει και σε μια εκ­κλη­σί­α που δεν εί­ναι η ο­δός της α­λη­θι­νής σω­τη­ρί­ας και ζω­ής, αλ­λά έ­να μέ­σο στα χέ­ρια των ι­σχυ­ρών για τη χει­ρα­γώ­γη­ση και εκ­με­τάλ­λευ­ση αν­θρώ­πων και λα­ών. Πολ­λούς αιώ­νες πριν α­πό την ε­πο­χή μας στη­λι­τεύ­ουν την χρή­ση την θρη­σκεί­ας ως ό­πιο του λα­ού. Δεν συμ­βι­βά­ζο­νται με την υ­πο­κρι­σί­α των ε­πα­να­παυ­μέ­νων χρι­στια­νών: «ξέ­ρω πολ­λούς», λέ­ει ο Χρυ­σό­στο­μος, «που νη­στεύ­ουν και προ­σεύ­χο­νται και στε­νά­ζουν, ε­πι­δει­κνύ­ο­ντας κά­θε λο­γής α­δά­πα­νη ευ­λά­βεια. Ε­νώ ού­τε έ­να κέρ­μα δε δί­νουν στους θλι­βο­μέ­νους. Τι κέρ­δος έ­χουν α­πό την υ­πό­λοι­πη α­ρε­τή τους; Γι’ αυ­τούς η βα­σι­λεί­α των ου­ρα­νών εί­ναι κλει­στή». Και ο Γρη­γό­ριος συ­μπλη­ρώ­νει: «Μη τε­ντώ­νεις τα χέ­ρια σου στον ου­ρα­νό αλ­λά στα χέ­ρια των φτω­χών. Αν ε­κτεί­νεις τα χέ­ρια σου στα χέ­ρια των φτω­χών έ­πια­σες την κο­ρυ­φή του ου­ρα­νού».

Στα θέ­μα­τα α­γω­γής και παι­δεί­ας οι α­πό­ψεις τους εί­ναι ό­μοιες με τις πλέ­ον σύγ­χρο­νες. Κατ’ αυ­τούς η παι­δεί­α α­πο­τε­λεί δρό­μο προ­σω­πι­κής και κοι­νω­νι­κής α­πε­λευ­θέ­ρω­σης και ό­χι δια­δι­κα­σί­α ε­ξα­να­γκα­σμού και α­νε­λευ­θε­ρί­ας. Ο Χρυ­σό­στο­μος θε­ω­ρεί ό­τι πρω­τεύ­ο­ντα ρό­λο παί­ζει η προ­σω­πι­κό­τη­τα του δα­σκά­λου και η σχέ­ση του με τους μα­θη­τές. Η σχέ­ση δα­σκά­λου-μα­θη­τή ο­φεί­λει να εί­ναι σχέ­ση α­γά­πης και αλ­λη­λο­σε­βα­σμού. «Το φι­λείν και φι­λεί­σθαι», δη­λα­δή το να α­γα­πά ο δά­σκα­λος το μα­θη­τή και να α­γα­πιέ­ται α­πό αυ­τόν, εί­ναι το στοι­χεί­ο ε­κεί­νο που βο­η­θά­ει ου­σια­στι­κά να γί­νει α­πο­δο­τι­κή η δι­δα­σκα­λί­α. «Ο κα­λός δά­σκα­λος ε­μπνέ­ει, προ­σελ­κύ­ει και πεί­θει. Δεν εί­ναι ε­γω­ι­στής ού­τε α­λα­ζό­νας, δε δια­κρί­νε­ται για το ε­ξου­σια­στι­κό του ύ­φος, έ­χει πνεύ­μα μα­θη­τεί­ας και δεν πε­ριαυ­το­λο­γεί… Εί­ναι τα­πει­νός έ­χο­ντας συ­ναί­σθη­ση των α­τε­λειών και α­δυ­να­μιών του. Γνω­ρί­ζει κα­λά ό­τι η ε­πιεί­κεια εί­ναι πιο δυ­να­τή α­πό τη βί­α».

Πα­ρο­τρύ­νει  τον παι­δα­γω­γό να ε­πι­δει­κνύ­ει δη­μο­κρα­τι­κό πνεύ­μα και να σέ­βε­ται τη γνώ­μη των μα­θη­τών του. Α­πέ­να­ντι τους να εί­ναι α­πλός, ει­λι­κρι­νής, α­πο­νή­ρευ­τος και ά­δο­λος. Να α­πο­φεύ­γει την ει­ρω­νεί­α και την υ­πο­κρι­σί­α. Οι δά­σκα­λοι, ο­φεί­λουν να υ­περ­βάλ­λουν σε φι­λο­στορ­γί­α τους κα­τά σάρ­κα πα­τέ­ρες των μα­θη­τών. «Ο λό­γος, πρέ­πει να εί­ναι λό­γος αν­θρώ­που που δι­δά­σκει μάλ­λον, πα­ρά ε­λέγ­χει, που παι­δα­γω­γεί πα­ρά τι­μω­ρεί, που βά­ζει τά­ξη πα­ρά που δια­πο­μπεύ­ει, που διορ­θώ­νει πα­ρά που ε­πεμ­βαί­νει στη ζω­ή του άλ­λου».

Τέ­λος, σε θέ­μα­τα ε­πι­στή­μης συ­να­ντά κα­νείς σε κεί­με­νά τους κά­ποιες α­πό­ψεις, που πα­ρά τους πε­ριο­ρι­σμούς της ε­πο­χής τους εί­ναι α­ξιο­ση­μεί­ω­τες. Λό­γω του πε­ριο­ρι­σμέ­νου χρό­νου θα α­να­φέ­ρου­με πο­λύ σύ­ντο­μα τα ε­ξής δύ­ο: Ο Βα­σί­λειος βλέ­πει στο νε­ρό του πλα­νή­τη μια δυ­να­μι­κή διερ­γα­σί­α. Δεν πε­ρι­μέ­νει αυ­τό ά­ψυ­χο και πα­θη­τι­κό το πρό­σταγ­μα του Θε­ού για να πραγ­μα­τώ­σει το έρ­γο. Μέ­σα του κι­νού­σε και εκ­δή­λω­νε α­νυ­πό­μο­να μια ζω­τι­κή ορ­μή. Το πρό­σταγ­μα του Θε­ού κλη­ρο­δο­τεί στη φύ­ση τέ­τοια δυ­να­μι­κή ώ­στε να μπο­ρεί αυ­τή να πο­ρευ­τεί έ­ναν δρό­μο ε­ξε­λι­κτι­κό ως την πλή­ρη οι­κο­δό­μη­ση του σύ­μπα­ντος. Έ­νας άλ­λος Ιε­ράρ­χης που θα μπο­ρού­σε κάλ­λι­στα να χα­ρα­κτη­ρι­στεί ως ο 4ος Ιε­ράρ­χης, ο Γρη­γό­ριος ο Νύσ­σης, ο φι­λο­σο­φι­κό­τε­ρος των Πα­τέ­ρων, πα­ρα­θέ­τει έ­να σπου­δαί­ο κεί­με­νο: «Ό­ταν ο λό­γος λέ­γει ό­τι ο Θε­ός ε­δη­μιούρ­γη­σε τον άν­θρω­πο, δη­λώ­νει με αυ­τή την α­ο­ρι­στί­α της έν­νοιας ό­λο το αν­θρώ­πι­νο γέ­νος. Για­τί δεν ο­νο­μά­ζε­ται ο Α­δάμ τώ­ρα, ταυ­τό­χρο­να με τη δη­μιουρ­γί­α, κα­θώς λέ­γει στη συ­νέ­χεια η δι­ή­γη­ση. Αλ­λά ό­νο­μα για τον άν­θρω­πο που δη­μιουρ­γή­θη­κε δεν ή­ταν ο τά­δε, αλ­λά εί­ναι ό­λο το αν­θρώ­πι­νο γέ­νος. Με αυ­τό το γε­νι­κό ό­νο­μα ο­δη­γού­μα­στε να εν­νο­ή­σου­με, ό­τι σύμ­φω­να με την πρό­γνω­ση και τη δύ­να­μη του Θε­ού, πε­ρι­κλεί­ε­ται ο­λό­κλη­ρη η αν­θρω­πό­τη­τα μέ­σα στην πρώ­τη δη­μιουρ­γί­α… Κι ε­δη­μιούρ­γη­σε ο Θε­ός τον άν­θρω­πο, σύμ­φω­να με την ει­κό­να του Θε­ού τον ε­δη­μιούρ­γη­σε… Ό­λη, λοι­πόν, η αν­θρώ­πι­νη φύ­ση, που ξε­κι­νά­ει α­πό τους πρώ­τους και φθά­νει μέ­χρι τους τε­λευ­ταί­ους, εί­ναι μια ει­κό­να του Θε­ού. και η δια­φο­ρά του φύ­λου σε άν­δρα και γυ­ναί­κα δη­μιουρ­γή­θη­κε τε­λευ­ταί­α ως προ­σθή­κη στον άν­θρω­πο, κα­θώς πι­στεύ­ω, για το λό­γο, που θα εκ­θέ­σω στη συ­νέ­χεια».

Προ­τεί­νει ο ιε­ράρ­χης, ό­τι η αν­θρω­πό­τη­τα δη­μιουρ­γεί­ται κατ’ αρ­χήν σπερ­μα­τι­κά. Κι έ­πει­τα α­πό τον κα­θό­λου άν­θρω­πο, προ­κύ­πτει η ε­πι­μέ­ρους έκ­φαν­ση, το συ­γκε­κρι­μέ­νο ζευ­γά­ρι Α­δάμ και Εύ­α.

Μή­πως το πα­ρα­πά­νω α­πό­σπα­σμα πα­ρα­πέ­μπει σε ε­ξε­λι­κτι­κή θε­ω­ρί­α ό­που ο πρώ­τος πολ­λα­πλα­σια­σμός ή­ταν χω­ρίς γέ­νος;

Ας μεί­νου­με ό­μως σή­με­ρα μέ­χρις ε­δώ.

Α­γα­πη­τοί μου, αν θέ­λου­με να τι­μή­σου­με τους Τρεις Ιε­ράρ­χες δε χρειά­ζε­ται να το κά­νου­με μό­νο μέ­σα α­πό α­κίν­δυ­νες τυ­πι­κές γιορ­τές. Α­παι­τεί­ται βα­θειά ε­πι­στη­μο­νι­κή με­λέ­τη του έρ­γου τους, με­λέ­τη της προ­σφο­ράς τους, αλ­λά κυ­ρί­ως, εί­τε πι­στεύ­ου­με εί­τε δεν πι­στεύ­ου­με στον Θε­ό, μί­μη­ση της ποιό­τη­τας και στά­σης ζω­ής τους. Σας ευ­χα­ρι­στώ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ, Περί Κατασκευής του ανθρώπου, κείμενο, εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, Αρχ. Παγκρατίου Μπρούσαλη, Τέρτιος, Κατερίνη 1992.

ΜΠΟΥΓΑΤΣΟΥ Ν., Κοινωνική διδασκαλία Ελλήνων Πατέρων, τ.1, Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 1998.

http://fdathanasiou.wordpress.com/2013/02/24/

http://www.pi-schools.gr/lessons/religious/analekta/100.doc