ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΤΡΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης ανήκει στο Πολιτιστικό Κέντρο Πατρών, που είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, και υπάγεται στην εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου Πολιτισμού.

Έδρα του είναι η Πάτρα και σκοπός του η συγκέντρωση λαογραφικού υλικού, η συντήρηση και η διαφύλαξή του, καθώς η έρευνα, η μελέτη και η προβολή του. Ενώ η παιδευτική του αποστολή με την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων αποσκοπεί στη γνώση του λαϊκού μας πολιτισμού από τους μαθητές και τους νέους γενικότερα.

Το Μουσείο ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1977 και λειτούργησε τον ίδιο χρόνο. Τον Ιούνιο του 1977 εγκαινιάστηκε από τον Υπουργό Προεδρίας τότε κ. Κωστή Στεφανόπουλο, σημερινό Πρόεδρο Δημοκρατίας.

Δημιούργημα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της αγάπης των μελών του πολιτιστικού κέντρου αλλά και πολλών Πατρινών και φορέων της πόλης μας, από τον Ιούνιο του 1977 μέχρι τον Ιούνιο του 1980 λειτούργησε με τη λαογραφική συλλογή της συμπολίτιδος κ. Χρυσής Γιαννοπούλου.

Από τον Ιούλιο του 1980, ανακαινισμένο ριζικά και με υλικό που ανήκει στην κυριότητά τον, συνεχίζει τη λειτουργία του. Το λαογραφικό αυτό υλικό, αγροτικό κυρίως, συγκεντρώθηκε με πολύ κόπο και προέρχεται από δωρεές μελών και φίλων του Κέντρου και από αγορές, για τις οποίες δαπανήθηκαν σημαντικά ποσά.

Στις αίθουσες του νεοκλασικού κτιρίου της οδού Ρ. Φερραίου, που στεγάστηκε ως τον Αύγουστο του 1983, παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα συλλογή αγροτικών εργαλείων, οικιακών σκευών, υφαντών και άλλων.

Την 1η Δεκεμβρίου 1983, ημερομηνία που αποτελεί σταθμό στην ιστορία του Κέντρου μας, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης επαναλειτουργεί σε παραχωρημένη στέγη.

Μέσα στο Σκαγιοπούλειο Κήπο Νεότητας, στη συμβολή των οδών Μαυροκορδάτου - Κορυτσάς μια παλαιά και ερειπωμένη αποθήκη, που μας παραχώρησε το Σκ. Κληροδότημα, με εικοσαετή σύμβαση χρησιδανείου στα πλαίσια της διεύρυνσης των σκοπών του και σε αναγνώριση της δημιουργικής προσφοράς του Κέντρου μας για την πολιτιστική ανάπτυξη της Πάτρας, μετατρέπεται σε θαυμάσιο μουσειακό χώρο.

Με τη γενναία επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού, την ομόθυμη συμπαράσταση της πατραϊκής κοινωνίας και με τη συνεχή φροντίδα και προσφορά των μελών του Κέντρου μας το κτίσμα αυτό διαρρυθμίστηκε, επισκευάστηκε και επεκτάθηκε έτσι ώστε να δεθεί οργανικά με τον περιβάλλοντα χώρο και να στεγάσει στις ευρύχωρες αίθουσές του τη λαογραφική μας συλλογή εμπλουτισμένη και με νέο υλικό.

Δυστυχώς όμως το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης έχει εμπλακεί σε δικαστικούς αγώνες με τη νέα Διοίκηση του Σκαγιοπουλείου Κληροδοτήματος, η οποία ζητεί την απομάκρυνσή του από το συγκεκριμένο χώρο, ενώ η σύμβαση του χρησιδανείου λήγει το 2002.

Η δικαστική αυτή εμπλοκή ευχόμαστε να λήξει προς το συμφέρον του Μουσείου. Άλλωστε έχει παραχωρηθεί από τον Υπουργό Πολιτισμού κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, ύστερα από εισήγηση του προϊσταμένου της ΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων κ. Λάζαρο Κολώνα, ένα διώροφο διατηρητέο κτίριο στο χώρο του παλαιού Γεωργικού Σχολείου Πατρών. Επείγον επομένως θέμα είναι η εξεύρεση οικονομικών πόρων για την αποκατάσταση του κτιρίου και την μεταφορά σ' αυτό του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης.

Το 1997 το Μουσείο μας συμπλήρωσε 20 χρόνια συνεχούς λειτουργίας. Το Δ.Σ. του Π.Κ.Π. και η Επιτροπή Μουσείου, παρά τα εμπόδια και το υφιστάμενο στεγαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, θα συνεχίσουν να εργάζονται για την ανάπτυξή του με στόχο πάντα τη διάσωση, μελέτη και προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Είκοσι χρόνια συνεχούς προσφοράς είναι ένα σημαντικό γεγονός στη ζωή του. Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης της Πάτρας έχει ήδη ριζώσει και ενηλικιωθεί.

ΑΠΟ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΤΟ 1984 ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΣΚΑΓΙΟΠΟΥΛΕΙΟΥ

	Το διώροφο διατηρητέο κτίριο που μας παραχώρησε το Υπουργείο Πολιτισμού για τη στέγαση του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης.

ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης ανήκει στο Πολιτιστικό Κέντρο Πατρών που το ίδρυσε το 1977 προκειμένου να φιλοξενήσει αντικείμενα και δραστηριότητες από τον νεοελληνικό λαϊκό πολιτισμό.

Το ενδιαφέρον του Μουσείου επικεντρώθηκε σε ότι αφορά την περιοχή μας, συγκεντρώνοντας υλικό όχι μόνο από τις αγροτικές δραστηριότητες της υπαίθρου, αλλά και από αυτές της πόλης μας, που ήταν άμεσα δεμένες μ' αυτές και οι οποίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοοικονομική ζωή κι εξέλιξη της περιοχής.

Το υλικό αυτό αποτελείται από εργαλεία της αγροτικής ζωής, έπιπλα της λαϊκής κατοικίας και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, μέσα μεταφοράς καθώς επίσης και εργαστήρια στα οποία γινόταν η επεξεργασία των αγροτικών προϊόντων, η παραγωγή χρηστικών αντικειμένων και κάθε είδους εργόχειρα.

Βέβαια έχουμε και τα εργαστήρια της πόλης με τις παραδοσιακές εργασίες που πολλές φορές συνδέονται με αυτές της υπαίθρου.

Τέλος υπάρχει το φωτογραφικό αρχείο μέσα στο οποίο υπάρχει η καταγραφή των αντικειμένων αλλά και των εργασιών, ένα αρχείο που συμπεριλαμβάνει υλικό παλιό αλλά και, νεότερο της αρχιτεκτονικής μας παράδοσης.

Το υλικό αυτό είναι κατανεμημένο κατά ενότητες οι οποίες περιγράφονται ακολούθως, προκειμένου να είναι επισκέψιμες από τους συμπολίτες μας και να έχουν παιδευτικό χαρακτήρα για τους μαθητές, τους σπουδαστές ακόμη και τους ερευνητές.

1. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στην κατοικία όπου υπάρχουν αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν τον τρόπο φωτισμού, το μαγείρεμα, τη φύλαξη και τη διατήρηση των τροφίμων και των οικιακών σκευών, ενώ εκτίθενται τα έπιπλα της κατοικίας (σοφράς, σαρμανίτσα, ντουλάπι κ.λπ.).
2. Η ενότητα των μέσων μεταφοράς όπου αντιπροσωπεύονται οι τρόποι μετακίνησης των ανθρώπων και μεταφοράς των προϊόντων τους.
3. Στην ενότητα της παρασκευής του ψωμιού έχουμε τον κύκλο εργασιών από την καλλιέργεια των δημητριακών με τα άροτρα, την αδοκάνα και τα εργαλεία σταριού, που συμπληρώνεται από τη διαδικασία της παραγωγής του ψωμιού με το ζυμωτήρι, τις πινακωτές, τα σκαφίδια. κ.α.
4. Στην αμπελουργία έχουμε την ενότητα με τα μέσα παραγωγής του κρασιού και του τσίπουρου, με τα καλάθια, το πατητήρι, το τρόκολο, το ρακοκάζανο και τη βαρέλα.
5. Ακολουθεί η ενότητα της κτηνοτροφίας με τα μέσα της προστασίας και της φροντίδας των ζώων (λυκοπαγίδες κ.ά.), τον εξοπλισμό του τσοπάνη (γκλίτσες) και τα σκεύη για τα γαλακτοκομικά προϊόντα (μπρακάτσι, καρδάρες, τάλαρος, τινάτσες κ. α.).
6. Στην ενότητα της υφαντικής υπάρχουν όλα τα εργαλεία επεξεργασίας μαλλιού και της παραγωγής του νήματος (λανάρια, ρόκες κ.ά.) αλλά και τα μέσα της υφαντικής με τον αργαλειό και τα υφαντά.
7. Τέλος λειτουργούν τα διάφορα παραδοσιακά εργαστήρια (πιλοποιία, υποδηματοποιία, κηροπλαστικής, τυπογραφίας κ.λπ.) που εκτίθενται σε εναλλασσόμενο πρόγραμμα κι έχουν εκπαιδευτικό προορισμό για μαθητές και σπουδαστές.

Όλο αυτό το εκθεσιακό υλικό καθώς επίσης η βιβλιοθήκη και το φωτογραφικό αρχείο του Μ.Λ.Τ. έχουν ως σκοπό να εκπληρώνουν τον προορισμό τους, σύμφωνα με τη σύγχρονη μουσειολογία, που είναι η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, όντας ταυτοχρόνως και κέντρο παιδείας και δημιουργίας.

Γι' αυτό το λόγο στο χώρο του Μ.Λ.Τ. κάθε χρόνο πραγματοποιούνται ομιλίες, διαλέξεις και εκδηλώσεις με σκοπό την καλύτερη προσέγγιση των παραδοσιακών μας αξιών, αφού οι προσκαλεσμένοι ομιλητές αναλύουν θέματα. λαογραφίας, αρχαιολογίας, μουσειολογίας και συντήρησης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και όποια θέματα αφορούν την περιοχή μας και τις επιδιώξεις του Πολιτιστικού Κέντρου Πατρών.

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Είμαι πραγματικά ευτυχής που μου δόθηκε η ευκαιρία να εγκαινιάσω ένα αληθινό έργο πολιτισμού, ένα απόκτημα για την Πάτρα μας. Αξίζουν θερμότατα συγχαρητήρια σ' όσους εργάστηκαν με τόση επιτυχία.
(Ως Υπουργός προεδρίας εγκαινίασε το Μουσείο τον Ιούνιο 1977).

Συγχαρητήρια και κατευόδιο στην πανάξια πατρινή προσπάθεια για τη διάσωση του προγονικού μας πολιτισμού. Χαρά μεγάλη και ενθάρρυνση για όσους μοχθούν για τη μοίρα του τόπου.

Τραγούδι των χεριών και της ένστιχτης λαϊκής αισθητικής είναι τούτο το Μουσείο. Και τραγούδι των άξιων ιδρυτών αυτής της στέγης είναι ο αγώνας, η μέθη του και η πίστη τους. Ο Θεός, που εξακολουθεί να μας ανέχεται, ας ευλογεί τούτη την προσπάθεια.

Περίφημο ξεκίνημα για κάτι μεγάλο και σωστό. Σαν Μωραΐτισσα το χαίρομαι διπλά.

Ας ενώσω κι εγώ τον θαυμασμό μου για ένα αισθητικό έργο γεμάτο αγάπη του Πολιτιστικού Κέντρου της Πάτρας. Το Μουσείο, που χώρια από τα εξαίσια δείγματα παραδοσιακών οργάνων που επέλεξαν και τοποθέτησαν με μια απόλυτη σύγχρονη αντίληψη γλυπτών αντικειμένων, προκαλεί ενθουσιασμό. Συγχαρητήρια.

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης είναι ένα παρήγορο σημάδι στους ισοπεδωτικούς και άχρωμους καιρούς μας. Ένας σοβαρός δεσμός με τη μεταβυζαντινή μας παράδοση στις ρίζες μας, τον γνήσιο και ανόθευτο από τις ξενικές απομιμήσεις πολιτισμό του λαού μας. Μια προσπάθεια όχι μόνο καλλιτεχνική, αλλά και εθνική, που οφείλουμε όλοι να βοηθήσουμε να εξελιχθεί και να αναπτυχθεί. Άμποτε, η Ελλάδα μας να γεμίσει τέτοια Μουσεία. Θερμότατες ευχές και συγχαρητήρια.

Τις πιο καλές εντυπώσεις απ' το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Πατρών. Στοργή, φροντίδα, σεβασμός στην παράδοση, χαρακτηρίζουν αυτό το Μουσείο. Συγχαίρω από καρδιάς τους οργανωτές και τους συντηρητές.

Η επίσκεψη μου στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης μου έδωσε την ευκαιρία να θαυμάσω τα αριστουργήματα που κληρονόμησαν οι συνεχιστές της λαϊκής μας παράδοσης και που είχαν την έμπνευση να τα συγκεντρώσουν με τόσο κόπο, ώστε να διασωθούν τα ανεπανάληπτα αυτά στοιχεία του πολιτισμού μας. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο Δ.Σ και στα μέλη του Πολιτιστικού Κέντρου και σε όσους βοήθησαν στην οργάνωση αυτού του Μουσείου. Τους διακρίνει πράγματι ευαισθησία και βαθιά γνώση πάνω στα θέματα της Μουσειακής προβολής και ανάδειξης των αντικειμένων. Τους εύχομαι να συνεχίσουν με την ίδια επιτυχία το βαρύ έργο που έχουν αναλάβει που είναι έργο πολύτιμο και εξυπηρετεί εθνικούς στόχους.

Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω τα ολόθερμα συγχαρητήριά μου στους ιδρυτές του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης. Πάντα το πίστευα, πως με τη δημιουργία παρόμοιων Μουσείων θα διαφυλάξουμε τα έργα του λαϊκού καλλιτεχνικού ενστίκτου, που αποτελεί την πρώτη πολιτιστική μας καταβολή, τα αυθεντικά εθνικά χαρακτηριστικά μας, σε μιαν εποχή σαν τη δική μας πού το πνεύμα του διεθνισμού τ' αποχρωματίζει με την ομοιομορφοποιητική του ισοπέδωση.

Μόνο επαίνους έχω να πω γι' αυτό το υπέροχο μικρό Μουσείο και να ευχηθώ να ολοκληρωθεί και να αυξηθεί η δράση του.

Είμαι ευτυχής που μου δόθηκε η ευκαιρία να ιδώ αυτή την τόσο φιλότιμη και συμπαθητική εργασία που έχει γίνει για την εγκατάσταση του Μουσείου τούτου. Συγχαίρω με όλη μου την καρδιά αυτούς που είχαν την πρωτοβουλία και κοπιάζουν να ενισχύσουν και να πλουτίσουν το Ίδρυμα. Τους εύχομαι επιτυχία.

Με συγκίνηση γνώρισα το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στην Πάτρα. Χάρηκα τα θαυμάσια εκθέματα. Το πόσο χρήσιμα είναι τα Μουσεία αυτά αποδείχνεται και από το ότι στο Μουσείο σας βρήκα ένα θέμα που από χρόνια αναζητούσα. Θερμά συγχαρητήρια και ευχές.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Στους στόχους του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης είναι και η πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους μαθητές της Μέσης και Δημοτικής Εκπαίδευσης.

Κάθε χρόνο 2.000 περίπου μαθητές παρακολουθούν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου.

Μεγάλη επιτυχία σημείωσε το 1997 το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "ΜΕΛΙΝΑ", που έγινε με τη συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και του Μουσείου Μπενάκη για τους μαθητές των Δημοτικών σχολείων και των Γυμνασίων.

Τρεις χιλιάδες περίπου μαθητές παρακολούθησαν το πρόγραμμα αυτό από την Πάτρα και το Νομό Αχαΐας και εκφράστηκαν με ενθουσιασμό, γιατί τους δόθηκε η ευκαιρία να διδαχθούν την αμπελοκαλλιέργεια στην περιοχή της Πάτρας και τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής του κρασιού.

Ο ΛΥΧΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Μέσα από τρεις τηλεοπτικές εκπομπές, που επιμελήθηκε η κ. Πηνελόπη Λεοντσίνη Κρέτση για τον τηλεοπτικό σταθμό του ΛΥΧΝΟΥ, παρουσιάστηκε με τη συμμετοχή του κ. Ξενοφώντα Παπαευθυμίου, το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο αποτελεί δημιούργημα του Πολιτιστικού Κέντρου Πατρών. Στην διάρκεια των εκπομπών που έγιναν στο χώρο του Λαογραφικού Μουσείου, παρουσιάστηκαν τα εκθέματα, η ιστορία και οι δραστηριότητες του, ώστε οι τηλεθεατές να έχουν την δυνατότητα να το γνωρίσουν καλύτερα. Επίσης ο ΛΥΧΝΟΣ έχει καλύψει τηλεοπτικά πολλές ομιλίες και διαλέξεις πολιτιστικού περιεχομένου που πραγματοποιήθησαν στο Μουσείο, καθώς και τα προγράμματα για παιδιά που γίνονται την περίοδο των μεγάλων Εορτών (Χριστούγεννα, Απόκριες, Πάσχα, κ.ά.) και έχουν ως σκοπό να γνωρίσουν στα παιδιά την πλούσια ελληνική λαϊκή παράδοση (παραμύθια, έθιμα, τραγούδια, κ.ά.)