Καλή χρονιά.
Είμαι 15 χρονών και πάω 1η λυκείου. Έχω μεγαλώσει μέσα στην εκκλησία και θέλω να γίνω κληρικός. Οι γονείς μου δεν θέλούν να γίνω λέγοντας ότι είμαι πολύ μικρός για να πάρω τέτοια απόφαση. Εγώ θυμάμαι να λέω ότι θέλω να γίνω κληρικός από πολύ μικρή ηλικία. Επίσης τώρα προσπαθώ να πείσω τους γονείς μου να γίνω υποδιάκονος αλλά δεν δέχονται ούτε αυτό. Θα ήθελα να μου πείτε ποιές αρμοδιότητες έχει ο υποδιάκονος στην εκκλησία και τι χρειάζεται να κάνω για να το επιτύχω αυτό.

Φιλικά

Χρήστος.

Αγαπητέ φίλε Χρήστο, ευχόμαστε και σε σένα καλή χρονιά, πλουσίως ευλογημένη υπό του Θεού.

Χαρήκαμε που σε τόσο μικρή ηλικία για τη λήψη μεγάλων αποφάσεων που θα καθορίσουν το μέλλον σου και κυρίως την είσοδό σου στη Βασιλεία του Θεού, έχεις τον πόθο και την κλήση να διακονήσεις την Εκκλησία του Χριστού ως κληρικός. Όμως θα μας επιτρέψεις εδώ να συμμεριστούμε την γνώμη των γονέων σου, οι οποίοι εκ πείρας γνωρίζουν πως σπανίως τα παιδικά όνειρα και οι πόθοι γίνονται πραγματικότητα, καθώς με την πάροδο του χρόνου και την ενηλικίωση, ο νέος αλλάζει στόχους και προσανατολισμούς. Μ' αυτά δεν θέλουμε να σε απογοητεύσουμε, αλλά κυρίως να σε καθοδηγήσουμε (αν μας το επιτρέπεις), ποιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσεις.

Κατ' αρχήν αυτόν τον πόθο σου να τον γνωρίζει μόνο ο Θεός. Και να τον ενισχύεις (τον πόθο σου) με την προσευχή και την ζωντανή σχέση σου με τα μυστήρια της Εκκλησίας. Θα πρέπει να βρεις έναν πνευματικό - ιερέα, στον οποίο θα εμπιστευθείς και τον πόθο της ιερωσύνης και την πνευματική σου πορεία μέσα στην Εκκλησία. Στην πνευματική σου ανέλιξη θα σε βοηθήσει πολύ η μελέτη των βίων των αγίων, οι οποίοι είναι τα πρότυπα χριστιανικής ζωής, και στη ζωή των οποίων θα δεις πώς κατόρθωσαν να εναρμονισθούν με το θέλημα του Θεού.

Παράλληλα θα πρέπει να μελετάς την Καινή Διαθήκη και ότι άλλο θα συμβάλει στην κατάρτισή σου. Θα πρέπει να γνωρίζεις πως οι σημερινοί κληρικοί μαζί με την πνευματική ζωή, θα πρέπει να γνωρίζουν και θεωρητικά την πίστη της Εκκλησίας καλά και την θύραθεν γνώση και σοφία, για να μπορέσουν να φέρουν ζωντανό τον Λόγο του Θεού στον σύγχρονο άνθρωπο. Ιδιαιτέρως θα σε βοηθήσουν στην πνευματική σου προετοιμασία για την Ιερωσύνη εκτός των προηγουμένων και τα εξής βιβλία: 1)"Ιωάννης της Κροστάνδης" (Εκδόσεις Ι. Μονής Παρακλήτου) και 2) "Οι περί ιερωσύνης λόγοι του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου" (εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, σε μετάφραση). Σου συνιστούμε να αρχίσεις από τον "Άγιο Ιωάννη της Κροστάνδης".

Μας γράφεις πως θέλεις να γίνεις υποδιάκονος, αλλά σε εμποδίζουν οι γονείς σου. Πάλι θα συμμεριστούμε τους γονείς σου. Μπορείς κάλλιστα να τελείς κάποια διακονήματα που είχε ο υποδιάκονος στο άγιο βήμα, κυρίως να βοηθάς τους ιερείς (αφού θα έχεις την ευλογία και συγκατάθεση του πνευματικού σου), χωρίς να δεχθείς την χειροθεσία του υποδιακόνου.

Εν συνεχεία θα σου γράψουμε προς ενημέρωσή σου, ολίγα περί του υποδιακόνου.

Οι βαθμοί της ιερωσύνης είναι τρεις· διάκονος, ιερέας, αρχιερέας (επίσκοπος). Ο υποδιάκονος είναι μετά τον διάκονο μεταξύ αυτού και του κατωτέρου κλήρου (αναγνωστών, ψαλτών κ.λ.π.)

Από τους κανόνες της Εκκλησίας προβλέπεται κατώτερο όριο ηλικίας το 20ον έτος προκειμένου να χειροθετηθεί κάποιος υποδιάκονος και μάλιστα απαγορεύεται ο υποδιάκονος να παντρευτεί μετά την χειροθεσία. Διαφορετικά καθαιρείται (ΣΤ΄ κανών της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου).

Υποδιάκονος κάποιος καθίσταται με χειροθεσία επισκόπου. Στο βιβλίο "Αποστολικές Διαταγές" αναφέρεται: "Και τον μεν υποδιάκονον χειροτονών ο επίσκοπος επιτίθησιν "αυτώ την χείραν" … Και δέεται μεν υπέρ του εις υποδιάκονον προχειριζομένου "του εν τη σκηνή του μαρτυρίου τους νεωκόρους αναδείξαντος των αγίων αυτού σκευών φύλακα", ίνα επιβλέψει επί τον δούλον αυτού τόνδε τον προχειρισθέντα υποδιάκονον και δω αυτώ πνεύμα άγιον προς το επαξίως εφάπτεσθαι των λειτουργικών σκευών".

Στο βιβλίο "Διαθήκη των Αποστόλων" αναφέρεται: "Και εις μεν τον υποδιάκονον "ακούοντος παντός του λαού" απευθύνει ο επίσκοπος την προτροπήν: "Συ Δε, διακόνει και άκουε εν φόβω Θεού το Ευαγγέλιον, θεράπευε εν αγιότητι την γνώσιν αυτού, φύλαττε αγνότητα, ζήθι ασκητικώς, βλέπε, πρόσχες, άκουε εν ταπεινώσει, μη αμέλει των προσευχών και των νηστειών, ίνα επαρκή σε καταστήση ο Κύριος και άξιον αναδείξη εν τάξει, ήτις ταύτης μείζων εστίν". (Π. Ν. Τρεμπέλα: "Λειτουργικοί τύποι Αιγύπτου και Ανατολής", σελ. 294-295, εν Αθήναις 1961, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας).

Στα παραπάνω βλέπομε ότι ο υποδιάκονος φροντίζει τα ιερά σκεύη αφ' ενός και αφ' ετέρου θα πρέπει να διακονεί και να ακούει με φόβο Θεού το Ευαγγέλιο, να υπηρετεί με αγιότητα βίου την γνώση του Ευαγγελίου, να ζει με αγνότητα, με άσκηση, να βλέπει, να προσέχει και να ακούει με ταπείνωση, να μην είναι αμελής στις προσευχές και τις νηστείες, ώστε να τον αξιώσει ο Κύριος και της ιερωσύνης, η οποία είναι ανωτέρα τάξη απ' αυτής του υποδιακόνου.

Επίσης ο υποδιάκονος βρίσκεται μαζί με τους άλλους κληρικούς εντός του αγίου βήματος κατά την ώραν που ο επίσκοπος προσφέρει την προσφορά (προσκομιδή) (όπου παραπάνω σελ. 141).

Επίσης μας διασώζεται στο τυπικό της τελετής της προσκομιδής (7ος αι.), στη Δυτική Εκκλησία ότι ο υποδιάκονος μετέχει σ' αυτήν: "όπισθεν αυτού (δηλ. του πάπα), ο αρχιδιάκονος λαμβάνει την προσφοράν του οίνου προσφερομένου εντός φιαλιδίων ειδικών, διαδκεκοσμημένων δι' εικόνων και εκκενόνει (αδειάζει) αυτήν εις μέγα ποτήριον κρατουμένον υπό υποδιακόνου" και εν συνεχεία "ο αρχιδιάκονος βοηθούμενος υπό των υποδιακόνων, χωρίζει εκ των άρτων τους προοριζομένους διά το θυσιαστήριον…" (όπου παραπάνω σελ. 143-144).

Μια ακόμη διακονία του υποδιακόνου ήταν να φρουρεί τις θύρες του ναού μετά τον ασπασμό της αγάπης του κλήρου μετά του επισκόπου και των λαϊκών μεταξύ τους, κατά την έναρξη της αγίας αναφοράς, "και εις υποδιάκονος ιστάσθω εις την των ανδρών θύραν και εις διάκονος εις την γυναικών θύραν όπως μή τις εξέλθη μήτε ανοιχθείη η θύρα, καν πιστός ή, κατά τον καιρόν της αναφοράς. Εις δε υποδιάκονος διδότω απόρρυψιν τοις ιερεύσει (δίδει νερό στους ιερείς διά την απόπλυση των χειρών), σύμβολον καθαρότητος ψυχών Θεώ ανακειμένων" (Π. Ν. Τρεμπέλα: "Αρχαί και χαρακτήρ της Χριστιανικής Λατρείας", Αθήνα 1991, Εκδόσεις Αδελφότητος Θεολόγων "Ο ΣΩΤΗΡ").

Συνοψίζοντας τα προηγούμενα θα παραθέσουμε όσα ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στο Πηδάλιο (σελ. 233-234): "εις αυτούς (δηλ. τους υποδιακόνους) εδόθη το να προετοιμάζουν, και να προεντρεπίζουν τα άγια σκεύη, και τας ιεράς στολάς και να φυλάττουν αυτάς … ούτοι εφύλαττον τας ιεράς πόρτας, διά να μή έμβη τινάς εις το βήμα, ευγάνουν έξω τους κατηχουμένους, όταν ο διάκονος έλεγε το, "οι κατηχούμενοι προέλθετε". Διά τούτο ακόμη και εις την σήμερον οι Υποδιάκονοι λέγουν "όσοι πιστοί". Εν τη μεγάλη εισόδω λαμβάνουν τα περισσεύοντα άγια σκεύη, και τα δίδουν να τα φυλάξουν οι υπηρέται· εις τας λιτανείας βαστάζοντας Σταυρό, προπορεύονται· ευτρεπίζουσι και τα φώτα του βήματος, την λυχνίαν, και το τρικήριον, και έμπροσθεν των θυρών του βήματος κοινωνούσιν από τον Αρχιερέα ή ιερέα ύστερα από τους διακόνους".

Σήμερα ο θεσμός του υποδιακόνου έχει σχεδόν εκλείψει. Υποδιάκονοι υπάρχουν σε λίγους ναούς.

Η χειροθεσία του υποδιακόνου σήμερα γίνεται στον υποψήφιο κληρικό κατά την ημέρα της εις διάκονον χειροτονίας του, στο τέλος της ακολουθίας του όρθρου (μετά την Δοξολογία) και πριν την έναρξη της Θείας Λειτουργίας.

πρεσβύτερος
Παναγιώτης Ρόδης