Κήρυγμα ὑπό τοῦ Ἀρχιμ. Ἀμβροσίου Γκουρβέλου κατά τόν Πανηγυρικό Ἑσπερινό ἐπί τῇ 26^ῃ ἐπετείῳ τῆς ἐπανακομιδῆς ἐκ τῆς Μασσαλίας στήν Πάτρα τοῦ Σταυροῦ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου εἰς τόν παλαιόν Ἱ. Ναό Του στήν Πάτρα χοροσταντοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρῶν κ. Χρυσοστόμου (Σάββατο 21-1-2006)

 

Σεβασμιώτατε, ἀγαπητοί ἀδελφοί,

Ἡ σημερινή Κυριακή στήν ὁποία λειτουργικῶς μέ τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ ἤδη εἰσήλθαμε ἔχει διπλῆ πνευματική σημασία.

Κάθε Κυριακή, ἡ Ἐκκλησία πανηγυρίζει τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἀνάσταση ἀποτελεῖ τή βάση ὁλοκλήρου τῆς πίστεώς μας ἀλλά καί τοῦ ὅλου οἰκοδήματος τῆς Ἐκκλησίας. Ἄν ἀφαιρέσουμε τήν Ἀνάσταση ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τότε ὅλα χάνουν τό νόημά τους. Ὁ πνευματικός ἀγώνας, ἡ προσπάθεια γιά πρόοδο, οἱ ἠθικές ἀξίες, ἡ ἴδια καθ’ ἑαυτή ἡ ζωή μας. Ὅλα τότε μοιάζουν καί ὄντως εἶναι παράλογα καί θλιβερά.

Ὅμως ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου ἦρθε ὡς ἀκολουθία τοῦ ἑκούσιου Σταυρικοῦ θανάτου Του στόν Γολγοθᾶ. Πρίν τήν χαρά τῆς Ἀναστάσεως προηγήθηκε ἡ θλίψη τοῦ Σταυροῦ. Κι αὐτό δέν πρέπει, νά μᾶς διαφεύγει. Ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ περικλείεται σέ δύο περιεκτικές λέξεις: Σταυρός καί Ἀνάσταση. Ἀκριβῶς αὐτό ἐκφράζουμε εὐκαίρως ἀκαίρως στήν ζωή καί τή θεολογία τῆς Ἐκκλησίας. Π.χ. μέ τήν ὑμνολογία, ὅσα ψάλαμε πρίν λίγο καί στήν συνέχεια θά ψάλουμε γι’ αὐτά ὁμιλοῦμε. Ἤ, μέ τό Ἱερό Εὐαγγέλιο πού λιτανεύουμε, ὡς τόν ἴδιο τό Χριστό, ἐν αὐτῷ κεκρυμμένον καί ἀποκαλυπτόμενον, ὅπως οἱ δύο ὄψεις του πού εἰκονίζουν τίς παραστάσεις τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου.

Ὅμως, ἐπιπλέον κατά τήν σημερινή ἡμέρα ἡ τοπική μας Ἐκκλησία πανηγυρίζει ἀναστάσιμα καί προβάλλει ἕναν ἀκόμη Σταυρό, αὐτόν τοῦ Πολιούχου καί προστάτη της, Ἀποστόλου Ἀνδρέου, μέ τήν εὐκαιρία τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ἐπανακομιδῆς του στήν Πάτρα, τόν Ἰανουάριο τοῦ 1980.

Τιμοῦμε τόν Σταυρό τοῦ Πρωτοκλήτου, τό κατ' ἐξοχήν σύμβολο του, ὄχι ὡς εἴδωλο, ὅπως κάποιοι ἀσεβῶς ἤ ἐν ἀγνοίᾳ ὑποστηρίζουν. Ὅχι, ὡς ὁποιονδήποτε σταυρό, ἀλλά ὡς τόν σταυρό πού ἔγινε τό θυσιαστήριο, στό ὁποῖο προσέφερε ὁ Πολιοῦχος μας τόν ἑαυτό του θυσία γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ἐπικύρωση τοῦ εὐαγγελίου πού ἐκήρυττε, καί γιά τήν ἐσαεί εὐλογία τῆς τοπικῆς καί τῆς ἀνά τήν Οἰκουμένην Ἐκκλησίας. Ἡ σταυρική θυσία τοῦ Πρωτοκλήτου τῶν μαθητῶν δώρησε τήν ὕπαρξη, τήν συνέχεια, τήν Ἀνάσταση στήν ἀποστολική μας Ἐκκλησία.

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἀγάπησε μανικῶς τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί ὅ,τι αὐτός ἐκφράζει. Στό Μαρτύριό του, ἕνα κείμενο τῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων, πού συνέγραψαν οἱ πρεσβύτεροι καί οἱ διάκονοι τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀχαΐας, κι ὅταν ὁ Αἰγεάτης τόν ἀπειλεῖ μέ τόν σταυρικό θάνατο, ὁ Ἅγιος ἀπαντᾶ: «Ἐγώ τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ δοῦλος τυγχάνω, καί μᾶλλον ὤφειλον εὔξασθαι ἐντυχεῖν τῷ τροπαίῳ τοῦ Σταυροῦ ἤπερ δειλιᾶσαι» (Πρεσβυτέρων καί Διακόνων τῆς Ἀχαΐας, Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἐκδόσεις «Τῆνος», Ἀθῆναι 1995, σ. 36).

Ἀπό τήν ἀποστολική ἐποχή καί διά τῶν αἰώνων ἡ Ἑκκλησία τιμᾶ τόσο τόν Τίμιο Σταυρό, ὅσο καί τά ἱερά λείψανα, τά ὄργανα μαρτυρίου καί τά προσωπικά ἀντικείμενα τῶν Ἁγίων διότι ἀποτελοῦν δοχεῖα καί φορεῖς τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ πρός ὅλους ἐμᾶς.

Ἡ σημασία τῶν ἱερῶν αὐτῶν θησαυρισμάτων εἶναι πολυσήμαντος. Δέν εἶναι ἁπλῶς πηγές ἰαμάτων ψυχῶν καί σωμάτων, ἀλλά κυρίως ζωντανές μαρτυρίες μιᾶς ἄλλης, τῆς ὄντως ζωῆς. Μᾶς προσκαλοῦν μυστικῶς ἀλλά καί ἐντόνως σέ μίμηση Χριστοῦ, σέ ἰχνηλάτηση τῶν Ἁγίων.

Ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς ἐφ' ὅσον θέλει, νά ἀκολουθήσει τό Χριστό καί νά συναναστηθεῖ μαζί Του, πρέπει προηγουμένως νά Τόν ἀκολουθήσει καί στόν Γολγοθᾶ. "Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθείτω μοι". (Μάρκ. 8,34) Ὁ Θεός μᾶς καλεῖ ἐλεύθερα, ν' ἀκολουθήσουμε ἕνα σταυρικό τρόπο ζωῆς, ὁ ὁποῖος στήν πράξη σημαίνει: α) "Σταύρωση" τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή ξερρίζωμα τῶν παθῶν καί τῶν ἀδυναμιῶν μας, ὅπως ὁ ἐγωκεντρισμός καί ἡ φιλαυτία, ἡ ὀλιγοπιστία καί ἀπιστία, ἡ ἐκμετάλλευση ἤ ἀδιαφορία γιά τόν συνάνθρωπο, ἡ φιληδονία καί σαρκολατρεία, ἡ ἀπληστία καί φιλαργυρία, ἡ μνησικακία καί συκοφαντία, ἡ φιλοδοξία καί ματαιοδοξία καί ταυτόχρονα θετική προσπάθεια ἀπόκτησης ἀρετῶν, ὥστε μέσω αὐτῶν νά πλησιάσουμε κατά χάριν τόν Θεό. β) Σημαίνει ἀκόμη ἡ σταύρωση, ὑπομονή στίς ἀκούσιες δοκιμασίες τῆς ζωῆς μέ καρτερία καί εὐχαριστία στό Θεό, ὅπως στήν περίπτωση τοῦ Ἰώβ καί γ) ἀνάληψη ἑκουσίων πόνων, στερήσεων, βίας στόν ἑαυτό μας, ἄσκησης καί ἀγώνων γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί προκειμένου νά τήν αὐξήσουμε μέσα μας.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ζωή τοῦ κάθε ἀνθρώπου εἶναι σταυρός. Ποιός ἀπό ἐμᾶς δέν ἔχει σταυρό; Ποιός δέν πονάει; Ποίου ἀπό ἐμᾶς ἡ ζωή του ἔχει περισσότερες στιγμές χαρᾶς καί λιγώτερες ὧρες λύπης; Κι ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἀναζητᾶ τή χαρά καί τήν Ἀνάσταση γιατί εἶναι πλασμένος γι’ αὐτήν. Ἀλλά, ἡ εὕρεση τῆς χαρᾶς καί τῆς ἐσωτερικῆς εἰρήνης βρίσκεται στήν ἄρση αὐτοῦ τοῦ προσωπικοῦ μας σταυροῦ κι ὄχι στήν ἀπόρριψή του. Ἡ ἀποφυγή τῆς ἄρσης τοῦ σταυροῦ μᾶς φορτώνει πλῆθος ἄλλων δυσβαστάκτων σταυρῶν καί ὀδυνῶν.

Στήν ἐποχή μας ἔχουν αὐξηθεῖ ὑπερβολικά οἱ ἀσθένειες καί ὁ πόνος. Μήπως τελικά τά παραχωρεῖ ὁ Θεός στήν εὐδαιμονιστική ἐποχή μας διότι δέν θέλουμε νά ἀναλάβουμε ἐκουσίως τόν σταυρό μας μέ σκοπό νά μᾶς φέρει ἔτσι κοντά Του;

Ἄν εἴμαστε ἔξυπνοι πρέπει νά θελήσουμε, νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας, κρυφό ἤ φανερό (ὅλοι ἔχουμε) ὅπως θέλει ὁ Θεός.

Τό μυστικό ἔγκειται στό νά ἀγκαλιάσουμε, νά καταφιλήσουμε καί ἐλεύθερα, μέ συνέπεια καί προθυμία νά βαστάσουμε τόν σταυρό μας μέχρι τέλους. Ὅπως ἀκριβῶς ὁ ἀρχηγός τῆς πίστεώς μας Ἰησοῦς Χριστός. Ἐδῶ ἔγκειται τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως. Ἐδῶ βρίσκεται τό κλειδί τῆς σωτηρίας μας. Μέσα ἀπό τόν Σταυρό ἔρχεται ἡ Ἀνάσταση. Ζώντας τόν Σταυρό ἀρχίζουμε νά βιώνουμε τήν Ἀνάσταση. «Ἰδού γαρ ἦλθεν διά τοῦ Σταυροῦ χαρά ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ». Αὐτή εἶναι ἡ λογική τῆς Ἐκκλησίας, πού πάντοτε θά προκαλεῖ τήν λογική τοῦ κόσμου τούτου.

Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού τόνισε ἐπανειλημμένως ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἀποκρινόμενος στόν Αἰγεάτη, ὁ ὁποῖος ὀνόμαζε τό «μέγα Μυστήριο» τοῦ σταυροῦ κόλαση, τιμωρία: «Αὐτή ἡ κόλασις μυστήριον ἐστιν τῆς ἀνθρωπίνης ἀνακτήσεως» καί ὅτι «ἐν τῷ ἀπολέσθαι τάς ψυχάς τῶν ἀνθρώπων διά τό μυστήριον τοῦ σταυροῦ, ἀνακαινισθήσονται» (Πρεσβυτέρων καί Διακόνων τῆς Ἀχαΐας, Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἐκδόσεις «Τῆνος», Ἀθῆναι 1995, σ.σ. 25, 27). Δηλαδή, ὁ Σταυρός δέν ἀποτελεῖ τιμωρία ἀλλά ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου καί ἐπιπλέον χάνοντας ὁ ἄνθρωπος τή ζωή του, διά τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ, ἀνακαινίζεται.

Αὐτή ἡ λογική τοῦ Χριστοῦ ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή χαρά πού ξεκινάει ἀπό αὐτή τή ζωή καί καταλήγει στήν αἰωνιότητα. Αὐτό τό δρόμο ὅσοι τόν βάδισαν καί τόν βαδίζουν, ζοῦν αὐτή τήν ἄλλη βιοτή, τῆς αἰωνίου ἀπαρχή. Γνωρίσαμε ἀνθρώπους πού δεν εἴχαν τίποτε ἀπό ὅσα ἐμεῖς θεωροῦμε καλῶς ἤ κακῶς ὡς εὐτυχία: χρήματα, ἡδονή, περιουσία, δόξα, ὑγεία κ.ἄ Ὅμως ἦσαν γεμᾶτοι χαρά.

Σεβασμιώτατε, ἀδελφοί μου,

Σήμερα προβάλλεται ἐνώπιόν μας ὁ Σταυρός τοῦ δικοῦ μας Ἁγίου, τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου. Καί μέσω αὐτοῦ ὁ Ἅγιος μᾶς κάνει τήν τιμή καί τήν πρόσκληση νά Τόν μιμηθοῦμε. Νά Τόν ἀκολουθήσουμε ἐκεῖ πού πρῶτα ὁ ἴδιος ἐβάδισε. Δέν πᾱμε στό ἄγνωστο. Συμπορευόμενοι μέ τόν Ἀπόστολό μας ἀκολουθοῦμε τόν Σταυρό, ψηλαφοῦμε τήν Ἀνάσταση.

Ἄς περατώσουμε αὐτόν τόν λόγο μέ τήν προσευχή τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου ἐνώπιον τοῦ Σταυροῦ, ὀλίγον πρό τοῦ πάθους του μεταφρασμένη:«Σταυρέ ἡγιασμένε μέ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καί κοσμημένε μέ τά μέλη Του σάν μέ μαργαριτάρια. Βεβαίως, πρίν ἀνέβη εἰς Σέ ὁ Κύριός μου, μετέδιδες τρόμο. Τώρα, ὅμως, πού Σέ πλησιάζω μέ πόθο γιά τόν οὐρανό, Σέ βλέπω ἐμπρός μου σάν ἀντίδωρο. Ἔμαθα ἀπό τούς πιστούς τήν Χάρι πού ἔχεις καί τίς δωρεές πού σκορπίζεις. Σέ πλησιάζω, λοιπόν, χαρούμενος καί ξένοιαστος, ὥστε καί Σύ νά μέ δεχθῆς μέ εὐφροσύνη, τόν μαθητή Ἐκείνου πού ἐσταυρώθη ἐπάνω Σου. Πάντοτε Σοῦ ἤμουν ἀφοσιωμένος καί τώρα θέλησα νά Σέ ἐναγκαλισθῶ. Τίμιε Σταυρέ, πού ἐδέχθης τήν δόξα καί τήν ὡραιότητα ἀπό τά μέλη τοῦ Κυρίου, πού Σέ ἐπιθυμοῦσα ἀκορέστως καί Σέ ἀναζητοῦσα πάντοτε ἀπό τό θέλγητρο τῆς ἐπιθυμίας Σου, Σύ πού τώρα ἐστήθηκες κατά τόν πόθο τῆς ψυχῆς μου, πάρε με ἀπό τούς ἀνθρώπους καί δῶσε με εἰς τόν Διδάσκαλόν μου, ὥστε ἀπό Ἐσέ νά μέ παραλάβη Αὐτός πού μέ ἐλύτρωσε μέ Σένα» Ἀμήν. (Πρεσβυτέρων καί Διακόνων τῆς Ἀχαΐας, Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἐκδόσεις «Τῆνος», Ἀθῆναι 1995, σ.σ. 36, 38