---

ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΚΟΜΙΔΗΣ
ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ 

 

Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρῶν κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

 

Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἐσφράγισε τήν ἐπί γῆς ἁγία πορεία του καί τήν περί τοῦ ἑνός καί μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ διδασκαλία του μέ τήν ἐπί τοῦ χιαστοῦ Σταυροῦ θυσία του στήν πόλη τῶν Πατρῶν.

Ἔκτοτε ἡ πόλη μας καθαγιασμένη ἀπό αἷμα Ἀποστολικό κατέχει θέση πνευματική περίοπτη μεταξύ τῶν ἄλλων πόλεων, ἀφοῦ ἔχει θησαυρούς ἀτιμήτους καί χαριτοβρύτους, τήν πάντιμον Κάρα τοῦ Πρωτοκλήτου καί τόν Σταυρό τοῦ Μαρτυρίου του (φυλάσσονται στόν Νέο περίλαμπρο Ναό τοῦ Ἁγίου) καί βεβαίως τόν Τάφο του, ὁ ὁποῖος εὑρίσκεται στόν παλαιό Ναό.

Εἶναι γνωστές οἱ περιπέτειες τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ πανευφήμου Ἀποστόλου, ἡ εἰς τήν ὑπερορίαν παραμονή τῆς Ἁγίας Κάρας του ἐπί 500 ἔτη, ὡς καί ἡ τοιαύτη τοῦ Χιαστοῦ Σταυροῦ του, ἀλλά καί οἱ ἐργώδεις καί συντονισμένες προσπάθειες, ἐπί τῶν ἀοιδίμων Προκατόχων ἡμῶν, γιά τήν ἐπανακομιδή τῶν ἱερωτάτων θησαυρῶν στήν Ἀποστολική μας πόλη.

Ἔτσι τό ἔτος 1964, ἐπί ἀειμνήστου Μητροπολίτου Πατρῶν Κωνσταντίνου, ἐπανεκομίσθη ἡ Ἁγία Κάρα τοῦ ἱερωτάτου Ἀποστόλου γενομένη ἐνθουσιωδῶς δεκτή μετά δακρύων χαρᾶς καί δοξολογιῶν πρός τόν Παντοικτίρμονα Θεόν, ὁ Ὁποῖος ἐχάρισε αὐτή τήν εὐλογία στήν Πάτρα.

Ἐπίσης τό ἔτος 1980, ἐπί μακαριστοῦ Μητροπολίτου Πατρῶν Νικοδήμου, ἐπανεκομίσθησαν τά ἐναπομείναντα τμήματα τοῦ Σταυροῦ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, τά ὁποῖα ἐφυλάσσοντο στήν Γαλλία (Μασσαλία), ὅπου ὑπηρετοῦσε ὡς Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος ὁ ἐκ Πατρῶν Ἱερεύς π. Παναγιώτης Σιμιγιᾶτος, τά μέγιστα συντελέσας στήν ἐπανακομιδή τοῦ Σταυροῦ τοῦ Πρωτοκλήτου.

Ἄς εἶναι ἡ μνήμη τῶν ὡς ἄνω ἁγίων Ἀρχιερέων αἰωνία, ὡς καί τῶν μακαρία τῇ λήξῃ γενομένων συνεργατῶν αὐτῶν καί λοιπῶν συνεργῶν γιά τήν ἐπίτευξη τῶν ὡς ἄνω σκοπῶν καί ἄς δίδῃ ὁ Θεός εὐλογία διά πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου σέ ὅσους διανύουν ἐν εὐσεβείᾳ τόν ἐπί γῆς βίον τους.

Κατ’ ἔτος, λαμπρῶς ἑορτάζομε αὐτές τίς ἐπετείους καί φροντίζομε ὥστε νά γίνεται πάνδημος ἡ σύναξη στό ἱερό Ἀποστολεῖο, ὥστε καί ὁ Θεός νά δοξάζεται καί ὁ πανεύφημος Ἀπόστολος νά τιμᾶται, ἀλλά καί ἐμεῖς νά σωζώμεθα.

Ἔτσι καί ἐφέτος ἱεροπρεπῶς θά ἑορτασθῇ ἡ ἐπέτειος  της Ἐπανακομιδῆς τοῦ Σταυροῦ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου (19-20 Ἰανουαρίου) μέ τήν συμμετοχή τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ εὐσεβοῦς Λαοῦ τῆς Ἀποστολικῆς Μητροπόλεως Πατρῶν.

Εἶναι ἐξαιρετικά ἠλεημένη ἡ Πάτρα, διότι ἀξιώθηκε ἀπό τόν Θεό τοιαύτης τιμῆς, χάριτος καί δωρεᾶς. Ὡς ἔχομε καί ἄλλες φορές τονίσει, τόσον προφορικῶς στά κηρύγματα μας, ὅσον καί γραπτῶς μέσα ἀπό τά ἄρθρα μας, καί ἡ κληρονομιά γιά μᾶς εἶναι βαρειά καί ἡ εὐθύνη μεγάλη ἔναντι τοῦ Κυρίου καί τοῦ Ἐφόρου καί Πολιούχου τῶν Πατρῶν Ἁγίου Ἀνδρέου.

Ἔχομε τήν ἱερά εὐθύνη οὐχί μόνο τῆς φυλάξεως τῶν ἱερῶν αὐτῶν θησαυρισμάτων, ἀλλά καί τῆς ἀξιοποιήσεως τοῦ κηρύγματος τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου «εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν», ἀφ’ ἑνός μέν γιά τόν προσωπικό μας ἁγιασμό, ἀφ’ ἑτέρου δέ γιά τήν ὁμολογία τῆς μόνης αὐτῆς καί σωζούσης Ἀληθείας, ὥστε νά ὁδηγοῦνται καί οἱ ἄλλοι ἀδελφοί μας, ἀπλανῶς στήν σωτηρία.

Ἀπό τόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, ἐν μέσαις Πάτραις, ἐκπέμπεται τό κήρυγμα ὅτι «οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ  οὐδενί ἡ σωτηρία, εἰ μή ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» καί ὅτι «ἔξω ἀπό τήν μίαν Ἀποστολικήν καί Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ δέν ὑπάρχει σωτηρία».

Χιλιάδες πιστοί προσέρχονται στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου κατ’ ἔτος γιά νά ἀντλήσουν χάρη καί δύναμη ἀσπαζόμενοι τά χαριτόβρυτα Λείψανα τοῦ Ἀποστόλου. Ἡ τοπική Ἐκκλησία καθ’ ἡμέραν παρέχει τήν δυνατότητα νά διευκολύνωνται καί νά ἐξυπηρετοῦνται οἱ πιστοί Λειτουργικά καί Λατρευτικά, ὥστε καί παρηγορία καί δύναμη νά λαμβάνουν, ἀλλά καί ὅμαιμοι καί σύσσωμοι Χριστοῦ νά γίνωνται μέ τήν μετοχή τους στό Ποτήριο τῆς Ζωῆς.

Παράλληλα ἐργώδεις καταβάλλονται οἱ προσπάθειες μας, ὥστε νά καλλύνεται ἔτι περαιτέρω, τόσον ὁ Νέος Ναός τοῦ Ἁγίου, ὅσο καί ὁ Παλαιός, ἀφοῦ εἶναι ὅ,τι θαυμασιώτερο ἔχει ἡ Πάτρα. Ἐνδεικτικῶς ἀναφερόμεθα στήν συνέχιση τῆς Ἁγιογραφήσεως τοῦ Νέου Ναοῦ (ἔχει ἀπομείνει μόνο τό ἀριστερό μέρος κάτω ἀπό τόν γυναικωνίτη, τό ὁποῖο θά ἱστορηθῆ μέ σκηνές ἀπό τήν ζωή τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Οἱ ἐργασίες ἔχουν σταματήσει προσωρινῶς ἀφ’ἑνός μέν λόγῳ τῆς σοβούσης οἰκονομικῆς κρίσεως, ἀφ’ἑτέρου δέ  λόγῳ προσωπικῶν δυσκολιῶν τοῦ ἁγιογράφου), στήν ἀποκατάσταση τῶν σοβαρῶν φθορῶν στά ὑπόγεια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, στήν ἐκ βάθρων ἀνακαίνιση τοῦ Παλαιοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος πλέον ἀποτελεῖ κόσμημα τῆς πόλεως καί τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ἐπίσης στήν ἐπίπλωση τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί στήν φροντίδα, ὥστε νά λειτουργοῦν τά πάντα ἄριστα πρός δόξαν Θεοῦ καί ἐξυπηρέτηση τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας μας.

Σέ αὐτό τό ἔργο ἔχομε ὅλοι ἑνώσει τίς δυνάμεις μας, ὁ Ἐπίσκοπος, τό Ἱερατεῖο τοῦ Ναοῦ, τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο, ὅλος ὁ Λαός τῶν Πατρῶν, γιατί ἡ ψυχή μας εἶναι ἐκεῖ στόν Ἅγιο Ἀνδρέα, ἡ καρδιά τῆς Πάτρας κτυπάει ἐκεῖ στόν τόπο πού ἁγίασε μέ τήν Θυσία του ὁ Πρωτόκλητος τῶν Ἀποστόλων.

Ὅμως ἐπιτρέψατέ μου, νά ἀναφέρω, πετῶντι καλάμῳ καί στοιχεῖα τινά πού ἀφοροῦν στούς ἑορτασμούς τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου καί στήν ἐν γένει ἀξιοποίηση τῶν χαριτοβρύτων θησαυρῶν πού κατέχομε στά χέρια μας.

Ἐφροντίσαμε μέ πολλούς κόπους καί θυσίες καί μέ πολλή ἐργασία νά ἀναβαθμίσωμε τόν θεσμό τῶν Πρωτοκλητείων καί δόξα τῷ Θεῷ τό ἐπιτύχαμε, εἰς τρόπον ὥστε ὄχι μόνο τοπικῶς, ἀλλά πανελληνίως καί παγκοσμίως νά προβάλλεται ἡ πόλις τῶν Πατρῶν καί ὁ Πρωτόκλητος Ἀπόστολος Ἅγιος Ἀνδρέας. Κορυφαῖο γεγονός ἦτο ἡ ἔλευση τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου στήν Πάτρα καί ἡ τέλεση ὑπ’ αὐτοῦ τῆς Θείας Λειτουργίας στόν Νέο Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου (γιά πρώτη φορά ἐλειτούργησε Πατριάρχης στήν Πάτρα). Ἐπίσης ὁ ἑορτασμός τῆς Ἑκατονταετηρίδος ἀπό τῆς θεμελιώσεως τοῦ Νέου Ναοῦ, οἱ Ἐκδόσεις κατ’ ἔτος ὥστε νά προβάλλεται ἡ πόλη καί ἡ Ἐκκλησιαστική τοπική μας ἱστορία καί γενικώτερα ὁ πολιτισμός καί ἡ παράδοσή μας, τά ἐγκαίνια τοῦ ἐκ βάθρων ἀνεγερθέντος κτιριακοῦ συγκροτήματος τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου, κλπ.

Γιά ὅλα αὐτά καί γιά τήν δι’ ἄλλων τρόπων προβολή τοῦ πνευματικοῦ μας θησαυροῦ ἐκοπιάσαμε καί κοπιάζομε, ἔχοντες πάντοτε ὡς γνώμονα τήν πνευματική ἐνίσχυση τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί τήν παραμυθία του, μέ ἀπώτερο καί τελικό στόχο τήν σωτηρία, τήν «κατά Χριστόν Ἰησοῦν τελείωσιν», πού εἶναι ὁ τελικός προορισμός τῆς ζωῆς μας. (Βλ. προβολή παγκοσμίως τῶν Πανηγύρεων ἀπό τήν Κρατική Τηλεόραση, καί ἀπό τά τοπικά Ἐκκλησιαστικά Μ.Μ.Ε μέσω διαδικτύου, ἐκπομπές ἐπίσης μεταδιδόμενες κατά τόν ἴδιο τρόπο κ.ο.κ).

Ἐπίσης καθ’ ἑκάστην Παρασκευή τελοῦμε ἐπί τοῦ Τάφου τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, Ἱερά Ἀγρυπνία, πρός σωτηρίαν τοῦ χριστεπωνύμου Λαοῦ τοῦ Θεοῦ. (Σημειώνομεν ἐνταῦθα ὅτι πολλοί ἐκ τῶν ἐντοπίων, δέν ἐγνώριζαν πού εὑρίσκεται ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου, πρός μεγίστην ἔκπληξίν μας...).

Θά σταθῶ ὅμως καί στήν μέ σύνεση καί πολλή προσοχή καί κατόπιν πολλῆς σκέψεως, πάντοτε πρός τό πνευματικό συμφέρον, μεταφορά τῆς Ἁγίας Κάρας, τόσο στό Ἐξωτερικό, ὅσο καί στόν Ἑλλαδικό χῶρο. Ὁποιαδήποτε μεταφορά τῆς Ἁγίας Κάρας, ὅπως ὅλων τῶν Ἁγίων Λειψάνων καί ἱερῶν εἰκόνων, γίνεται γιά ἁγιασματικούς καί σωτηριολογικούς λόγους καί γιά κανένα ἄλλο σκοπό.

    Ἔτσι κατόπιν συνεννοήσεώς μας μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας (ὑπεβλήθη ἐπισήμως ἀπό τό Πατριαρχεῖο Ρουμανίας αἴτημα πρός ἡμᾶς) καί ἀδείας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μετεφέρθη ἡ Ἁγία Κάρα τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου στήν Ρουμανία. Ἐκεῖ ἑκατομμύρια Ρουμάνοι προσῆλθαν κάτω ἀπό δύσκολες καιρικές συνθῆκες (θερμοκρασία ὑπό τό μηδέν) γιά νά προσκυνήσουν τήν Ἁγία Κάρα. Στό Βουκουρέστι μιλήσαμε μέ τόν Μακαριώτατο Πατριάρχη κ. Δανιήλ γιά τίς ἱερές προσκυνηματικές ἀποδημίες Ρουμάνων στήν Πάτρα, ἀλλά καί μέ τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας τῆς Ρουμανίας, ὁ ὁποῖος μᾶς ἐδέχθη στό Προεδρικό Μέγαρο καί ὡς ἀνακοινώσαμε μετά τήν ἐπιστροφή μας στήν Πάτρα, ἡ πόλη μας προσετέθη στόν κατάλογο τῶν τόπων γιά θρησκευτικούς προορισμούς τῶν Ρουμάνων (Πλεῖστοι Ρουμάνοι ἀπό τότε μέ ἐπί κεφαλῆς Ἀρχιερεῖς προσέρχονται στήν Πάτρα γιά νά προσκυνήσουν τόν Ἅγιο).

            Ἀλλά καί ἐντός Ἑλλάδος, πάλιν μέ σύνεση καί μέτρο καί κατόπιν ἀπαραιτήτων ἐνεργειῶν (ἄδεια Ἱερᾶς Συνόδου κλπ.), μετεκινήθη ἡ Ἁγία Κάρα πρός εὐλογία καί ἁγιασμό τῶν πιστῶν.

   Ἐσχάτως πολλά ἀκούομε καί διαβάζομε περί τοῦ λεγομένου «θρησκευτικοῦ τουρισμοῦ» καί περισσότερα γιά τήν «ἀξιοποίηση» τῆς Κάρας τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου,γιά τόν σκοπό αὐτό. Οὐδεποσῶς ἀμφιβάλλομε ὅτι ὅλα αὐτά προέρχονται ἐξ ἀγαθῆς καρδίας καί προθέσεως.

Ὅμως θεωρῶ (μακάρι νά μήν εἶναι ἔτσι)  ὅτι, ὡς βάσις ὅλων αὐτῶν τίθεται τό ὑλικό συμφέρον καί μόνον καί ὄχι ἡ πνευματική πρόοδος καί ἡ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.Ἐσχάτως, ἀπό κάποιους ἀδελφούς τίθεται ζήτημα μεταφορᾶς τῆς Ἁγίας Κάρας στήν Ρωσία, ὥστε νά... προσελκύσωμε τουρίστες καί κάποιες φορές, ἐγκαλεῖται ἡ τοπική Ἐκκλησία γιατί δέν «...ἀξιοποίησε πρόταση-πρόσκληση Βουλευτοῦ τῆς χώρας ἐκείνης» γιά τήν μεταφορά τῆς Ἁγίας Κάρας ἐκεί, ὥστε νά προσπορισθοῦν πολλαπλᾶ ὀφέλη στήν Πάτρα. Ἐπ’ αὐτῶν θά ἤθελα νά ἀπαντήσω εὐθέως καί ἄνευ περιστροφῶν. Οἱ ὅποιες συνεννοήσεις γιά τέτοια θέματα γίνονται μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν καί μόνο, καί ὄχι μέ ἄλλους φορεῖς. Ἡ Ἁγία Κάρα δέν εἶναι ἀντικείμενο οἱωνδήποτε συνδιαλλαγῶν, καί ὡς ἐκ τούτου δέν δυνάμεθα νά σκεπτώμεθα κατ’ αὐτόν τόν τρόπο. Οὐδέποτε θά μεταφερθῆ ἡ Ἁγία Κάρα πρός ἐξυπηρέτηση ἀλλοτρίων σκοπῶν, παρά μόνον πρός ἁγιασμόν καί σωτηρίαν.

Θά ἀπογοητεύσωμε κάποιους λέγοντας ὅτι, πολλάκις ἔχομε φθάσῃ στό σημεῖο νά λάβωμε ἀπόφαση, περί τῆς μή μετακινήσεως πλέον τῆς Ἁγίας Κάρας εἰς ἄλλους τόπους. Ἀλλά μέχρι τώρα ἔχουν ἐπικρατήσει στόν νοῦ μας καί στήν καρδία μας ψυχραιμότερες σκέψεις. Ἐξ ἄλλου τυγχάνει τοῖς πᾶσι γνωστό, ὅτι ἐκ τοπικῆς παραδόσεως καί ἐκκλησιαστικῆς τάξεως πολλοί ἱεροί θησαυροί δέν μετακινοῦνται ἀπό τήν θέση τους (π.χ. Εἰκών τῆς Παναγίας τῆς Τήνου). Ἔχετε ἄραγε ἀναλογισθῆ τήν εὐθύνη πού φέρομε ἔναντι μιᾶς τέτοιας ἀποφάσεως, περί μετακινήσεως δηλ. τῆς Ἁγίας Κάρας γιά προσκυνηματικούς λόγους, λαμβανομένης ὑπ’ ὄψιν τῆς ὅποιας ἐπικινδυνότητος κατά τήν μεταφορά, τήν παραμονή, κλπ. Ὅσάκις ἔχομε μεταφέρει σέ ἄλλο μέρος γιά πνευματικούς λόγους τήν Ἁγία Κάρα, γρηγοροῦμε ἅπαντες καί ἀγρυπνοῦμε, προκειμένου νά φυλάξωμε ἀβλαβές τό θεῖο θησαύρισμα. 

Οὐδόλως ἀμφιβάλλομε ὅτι μέ τήν ἔλευση προσκυνητῶν γιά τόν Ἅγιο Ἀπόστολο Ἀνδρέα, ἡ Πάτρα θά ἔχῃ πολλαπλά ὀφέλη. Ὅλα ὅμως πρέπει νά γίνωνται κατά τάξιν καί εὐσχημόνως, καί βεβαίως χρειάζονται καί ἄλλες δομές καί ὑποδομές γιά νά προσελκύσωμε κόσμο στήν πόλη μας. Πρός αὐτή τήν κατεύθυνση ἐργαζόμεθα καί συνεργαζόμεθα ὅλοι μας. Ὡς Ἐκκλησία δέ τά μέγιστα ἔχομε συμβάλλει, ὥστε νά ἐπιτευχθῇ ὁ συγκεκριμένος σκοπός.

Ἡ Ἱερά Μητρόπολις ἔχει προβεῖ καί σέ ἄλλες ἐνέργειες, πού ἔχουν σχέση μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, καί ἔχει συμμετάσχει σέ ἔκθεση, ἡ ὁποία προσφάτως ἔγινε ἐκεῖ γιά τόν λεγόμενο «Θρησκευτικό Τουρισμό», μέ τήν ἀποστολή φωτογραφιῶν καί ἐντύπου ὑλικοῦ στήν Ἑλληνική, Ρωσική, καί ἄλλες γλῶσσες. Δέν εἶναι βέβαια τῆς παρούσης νά εἴπωμε περισσότερα.

Σέ ὅσους βιαστικά ἀποφαίνονται πάνω σέ τέτοια θέματα, συνιστῶμεν νά σκέπτωνται συνετά. Ὅσο γιά τό πόσο ἀγαπᾶμε τήν Πάτρα καί φροντίζομε γιά τήν ἐν γένει προαγωγή τοῦ τόπου, τό μαρτυρεῖ ἡ μέχρι τώρα πορεία μας, ἡ ἀγωνία μας, οἱ μέ παρρησία παρεμβάσεις μας καί σέ αὐτή τήν Κυβέρνηση καί ὅποια ἄλλη ἁρμοδία Ἀρχή γιά τοπικά θέματα (βλ. θέματα σεισμοῦ, ΚΕΤΧ, ἐθνική ὁδός, μεταναστευτικό, θέμα ἀντιμετωπίσεως τῆς φτώχειας, ἐνίσχυση μικρομεσαίων ἐπιχειρήσεων κ.λ.π.).

Ὡς Ἐπίσκοπος τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας γνωρίζομε πολύ καλά  τά ἱερά μας καθήκοντα ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί τῶν Ἁγίων μας καί τίς ὑποχρεώσεις μας ἔναντι τοῦ ποιμνίου μας, διότι καθ’ ἡμέραν δεχόμεθα ἑκατοντάδες ἀνθρώπων καί συμπάσχομε μαζί τους συμμεριζόμενοι τά ὅποια προβλήματά τους καί ἀγωνιζόμενοι μέ ὅλες μας τίς δυνάμεις γιά τήν πνευματική καί γενικώτερη ἐνίσχυση αὐτοῦ τοῦ τόπου, ὡς καί γιά τήν προβολή καί τήν ἐν γένει ἀνάπτυξή του .

Τώρα, λοιπόν, σᾶς προσκαλοῦμε νά προσέλθετε καί νά προσέρχεσθε πάντοτε μετά πάσης εὐλαβείας πρός ἀσπασμό καί προσκύνηση τοῦ Σταυροῦ τοῦ Ἁγίου μας, τῆς πανσεβάσμιας Κάρας του καί τοῦ Τάφου του, γιά ἐνίσχυση καί παρηγορία, γιά ἁγιασμό καί σωτηρία, ἀφοῦ οἱ καιροί πού διανύομε εἶναι ἐξόχως δύσκολοι.