"Πεντακόσια χρόνια επέρασαν από τότε που ο πάπας έδωκε κάτω από τους θόλους του Αγίου Πέτρου την (παρακάτω) υπόσχεσή του: Ω Πρωτόκλητε Απόστολε... υποσχόμεθα προθύμως... να χρησιμοποιήσωμεν όλην την δύναμιν που απορρέει από την εξουσίαν μας μέχρις ότου ανακτήσεις το ιδικόν σου ποίμνιον και αναπαυθής εις τον ιδικόν σου επίγειον οίκον".

Αυτά περιέχονται, μεταξύ άλλων, στο φυλλάδιο που εξέδωσε η Ι. Μητρόπολις Πατρών στις 30 Νοεμβρίου 1963, που είχε ως τίτλο του: Χρονικόν των Τιμίων Λειψάνων του Πολιούχου Αποστόλου Ανδρέου. Ήταν αφιερωμένο ειδικά στη συμπλήρωση 500 χρόνων από την "εξορία" του Πολιούχου μας στη Δύση.

Η Ελληνική Ορθόδοξος αντιπροσωπεία στη Ρώμη (1964)

Μου έγραφε σε επιστολή του (6/12/1963) ο τότε Πρωτοσύγκελλος και νυν Μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Ιερόθεος Τσαντίλης: (Σου) εσωκλείω αντίτυπα των φυλλαδίων μας που φέτος είναι αφιερωμένα μαζί με τας προσευχάς μας εις αυτήν την αγίαν "αναζήτησιν". Και γίνεσθε "μεσίτης" αυτής της "αναζητήσεως". Στις 30 Νοεμβρίου 1963, που βρίσκομαι στη Ρώμη για μεταπτυχιακές σπουδές, ασπάζομαι την Αγία Κάρα του Πρωτοκλήτου στο Ναό του Αγίου Πέτρου, όπου και φυλασσόταν, και Τον παρακαλώ θερμά να βοηθήσει στις προσπάθειες που ξεκινούσαν για την επιστροφή Του στην Πόλη του μαρτυρίου Του.

Στα μέσα Δεκεμβρίου του ίδιου έτους κατόρθωσα να βρώ και να στείλω στη Μητρόπολη μια διαφάνεια (σλάιντ) της τιμίας Κάρας, στην τότε λειψανοθήκη της. Το γεγονός θεωρείται σημαντικό και ο πρωτοσύγκελλος στη με ίδια ημερομηνία επιστολή του θα μου γράψει: "Φρονώ ότι δια πρώτην φοράν έφθασε εις Ελλάδα φωτογραφία ως αυτή που μου εσωκλείσατε...".

Η παραλαβή της Τιμίας Κάρας του Πρωτοκλήτου (1964)

Η φωτογραφία αυτή θα δοθεί στον τοπικό τύπο, ο οποίος μαζί με τα σχετικά σχόλια θα κάμει έκκληση στον πάπα για την επιστροφή της Αγίας Κάρας. Σε άλλη του επιστολή (16/12/1962) θα σημειώσει ο π. Ιερόθεος: "Συναποστέλλω και φύλλα του Εθνικού Κήρυκος Πατρών, εις τα οποία δημοσιεύεται έκκλησις προς τον Πάπαν, απηχούσα τα αισθήματα όλης της πόλεως ... Θα έχεις την δυνατότητα, μεταξύ των ανθρώπων, οι οποίοι διάκεινται συμπαθώς προς την Ανατολήν, να ενεργήσεις ώστε η έκκλησις της πόλεως να φθάσει μέχρι του Αρχηγού της Καθολικής Εκκλησίας ... Κυρίως πρέπει να γίνει αντιληπτόν ότι υπάρχει χρέος τηρήσεως των υποσχέσεων ..." Επίσης, σε άλλη του επιστολή (24/12/63) επιμένει, "ότι ο Πάπας είναι υποχρεωμένος ως κληρονόμος αλλά και εκτελεστής των υποσχέσεων των προκατόχων του να προβή εις αυτήν την χειρονομίαν... Το θέμα δεν τίθεται επισήμως, διότι θέλομεν να προλάβωμεν απογοητεύσεις ... που θα δημιουργηθούν οπωσδήποτε, εφ' όσον το Βατικανόν αρνηθή να σεβασθή τας υποσχέσεις και τους όρκους του ... Πρέπει το επίσημον διάβημά μας να έχη ελπίδας αγαθάς επιτυχίας και κατόπιν να ακολουθήσουν αι "διπλωματικαί" ενέργειαι. Και ερωτώ: Υπάρχουν τοιαύται ελπίδες; Δεν ερωτώ εκείνους, ερωτώ υμάς...".

Σε δική μου επιστολή με ημερομηνίαν 10/1/64 εκφράζω την αισιοδοξία μου για την απήχηση όλων αυτών των μηνυμάτων στους κύκλους τους Βατικανού. Η απάντηση που έρχεται είναι η εξής: "Πάτρα 4/2/64, Αγαπητέ μοι Παναγιώτη, Δύνασαι να φαντασθής πόση χαρά μας έδωσαν οι πληροφορίες της από 10/1 ε.ε. επιστολής σου σχετικά με τον Πολιούχον μας. Τα είχαμε μάθει και από τους θεολογικούς κύκλους των Αθηνών, αλλά και από την Αρχιεπισκοπή των Ρωμαιοκαθολικών - φαίνεται ότι επισήμως ηθέλησαν να κομίσουν "καλάς ειδήσεις" ... Συγκρατούμεν τους ενθουσιώδεις και ματαιώνομεν πολλά δημοσιεύματα. Περιορίζομεν τας εκδηλώσεις μέχρις ότου ακουσθή η ιερά αγγελία "έρχεται...". Και τώρα την γνώμην σας: Ο Σεβασμιώτατος αποφασίζει να γράψη μάλλον εις Καρδινάλιον Bea..."

Από την λιτάνευση της Τιμίας Κάρας του Αγ. Αποστόλου Ανδρέου (1964)

Και πράγματι μέσα σ' ένα ευνοϊκό κλίμα, έχει ήδη πραγματοποιηθεί και η συνάντηση του Πατριάρχου Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ', ο αοίδιμος Μητροπολίτης Πατρών Κωνσταντίνος στέλνει στον Καρδινάλιο Bea, Πρόεδρο της Γραμματείας για την ενότητα των Χριστιανών, την με ημερομηνία 20/2/64 επιστολή του. Μεταξύ των άλλων αναφέρει η επιστολή: " ... Αλλ' ήδη ενθαρρυνόμενοι από τας συγκινητικάς εκδηλώσεις της Υμετέρας Ευγενείας προς τας πολυπαθείς Ορθοδόξους Εκκλησίας της Ανατολής, προαγόμεθα να φέρωμεν ενώπιον Υμών και δι' Υμών ενώπιον του Αγίου Πατρός Πάπα Παύλου του ΣΤ' το θέμα, το οποίον αυτή την στιγμή κατακαίει τα στήθη ου μόνον των πιστών της Αποστολικής ημών πόλεως, αλλ' ολοκλήρου του Ελληνορθοδόξου πληρώματος. Πρόκειται - θα το διησθάνθητε ήδη - δια το θέμα της επιστροφής της Τιμίας Κάρας του Πρωτοκλήτου των Μαθητών Αποστόλου Ανδρέου εις την πόλιν ημών, την γην του μαρτυρίου και του επιγείου Θρόνου Του ...".

Η απάντηση του Καρδινάλιου ήταν αισιόδοξη. Σημειώνει ο π. Ιερόθεος: "Τα τελευταία νέα είναι πολύ ευχάριστα. Εις το πρώτον γράμμα ο Καρδινάλιος ... άφηνε πολλές ελπίδες. Εις το δεύτερόν του από 30/4 ανεκοίνωσε εις τον Σεβασμιώτατο ότι θα έλθη εις Αθήνας ο Αρχ. Βιλλεμπράνς και ο Αιδ. π. Π. Ντυπρέ, για να συζητήσουν μαζί του το όλον θέμα, το οποίον ήδη "εξητάσθη ευμενώς".

Η λειψανοθήκη της Τιμίας Κάρας του Αγ. Αποστόλου Ανδρέου (1964)

Αλλά και ο Σεβ. Κωνσταντίνος στις πασχαλινές ευχές του (10/5/64) μου γράφει: "Το ζήτημα της σεπτής Κάρας του Πολιούχου ημών Αγ. Ανδρέου, χάριτι Κυρίου και δυνάμει του Αγ. Αποστόλου βαίνει αισίως. Παρακολούθει και συ μετά προσοχής και συνέσεως απ' αυτού και ίσως πληροφορηθής από αυτού ή απ' εδώ ευχάριστα νέα". Και τα "ευχάριστα νέα" με αρκετή καθυστέρηση και με μεγάλη μυστικότητα έφτασαν στις 25 Ιουνίου 1964.

"Το Πασχαλινόν άγγελμα της επανακομιδής της Τιμιωτάτης Κάρας του Πολιούχου μας, το επανηγυρίσαμε εις την πόλιν μας" σημειώνει σε επιστολή του ο Πρωτοσύγκελλος. Και συνεχίζει: "αι εκδηλώσεις ήσαν αυθόρμητοι και συγκινητικαί. Την ημέραν της 25ης Ιουνίου οι κώδωνες των Εκκλησιών ήχουν χαρμοσύνως αγγέλουσαι αυτό το μέγα Δώρον ...".

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1964 ο Καρδινάλιος Bea με τη συνοδεία του, καθώς και με την Ορθόδοξη αντιπροσωπεία της αποστολικής Εκκλησίας των Πατρών, υπό τον τότε Πρωτοσύγκελλο Ιερόθεο Τσαντίλη, παραδίδει στην πλατεία Τριών Συμμάχων στο Μητροπολίτη Πατρών Κωνσταντίνο την Σεπτή Κάρα του Πολιούχου. Επιτέλους ο επί 500 χρόνια "εξόριστος" Άγιός μας επιστρέφει οριστικά στην πόλη του, στον τόπο που μαρτύρησε και αγίασε.

Παν. Σ. Μαρτίνης, Δρ. Θ.
τ. Σχ. Σύμβουλος