Όσοι στοιχειωδώς γνωρίζουν το λόγο του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου Α', αποκομίζουν την εντύπωση ότι ο Πατριάρχης χαρακτηρίζεται α) από βαθιά γνώση της θεολογικής και πνευματικής παραδόσεως της Εκκλησίας, β) απ' ουσιαστική γνώση του σύγχρονου ανθρώπου και των προβλημάτων του και γ) από την ειλικρινή διάθεση να διοικήσει την Εκκλησία για μια μαρτυρία της πίστεως ως ελπίδος και παρηγοριάς στο σύγχρονο κόσμο.

Χρειάζεται ισχυρή πένα, για να αποδώσει κάποιος σε αδρές γραμμές το μέγεθος και τις πνευματικές διαστάσεις του λόγου του Πατριάρχου. Στο λιτό και σύντομο αυτό σημείωμά μας θα προσπαθήσουμε να δείξουμε την αγάπη και το ενδιαφέρον του Πατριάρχου για τους νέους. Ο λόγος του Οικ. Πατριάρχου δεν καταδικάζει, δεν αφορίζει· προτρέπει, συμβουλεύει, παραμυθεί, αγκαλιάζει· εν τέλει αγαπάει.

Α. Ο έρωτας που τόσο τον αναζητούν οι νέοι, και που τόσο τον έχουν προδώσει ή προδοθεί, δεν ταυτίζεται στο λόγο του Πατριάρχη, στη συνείδηση της Εκκλησίας, μόνο με την σεξουαλική του έκφραση. Υπάρχει ο θεολογικός, ο καλλιτεχνικός, αλλά προπάντων ο νηπτικός έρως. "Ίσως μόνο οι μοναχοί γνωρίζουν το μυστικό του έρωτα. Με την άσκησή τους καθαρίζουν την επιθυμία από τις ανάγκες, την ενώνουν με την θεία πνοή, τη μεταμορφώνουν και φτάνουν στην εκπλήρωσή της μέσα στη θεία αγάπη. Η αγάπη είναι έρωτας τρυφερότητας και συμπάθειας, ένας έρωτας κυριολεκτικά προσωπικός, ανιδιοτελής".

Γι' αυτό "ένας πνευματικός που η άσκησή του έχει καρποφορήσει είναι ικανός να συναντά τους άλλους ως πρόσωπα, πέρα από κάθε σαρκική ή ψυχολογική κτητικότητα.

Μέσα, όμως, στον κυκεώνα του σύγχρονου κόσμου, για τους περισσότερους η αγάπη είναι η ισχυρή απρόσωπη ορμή που "ενώνει" τον άνδρα με τη γυναίκα. Έτσι εγκαθίσταται ένα πνευματικό κενό που κουράζει πληκτικά. "Η αγάπη τότε εμφανίζεται ως η έσχατη περιπέτεια, η έσχατη ποίηση, το έσχατο θαύμα. Η ζωή στον υψηλότερο βαθμό της έντασης, μια συνάντηση που σπάει την αγχωτική μοναξιά". (Ο. Κλεμάν).

Στην αίσθηση του κενού και της αναζητήσεως του ωραίου ο Πατριάρχης παρακάμπτει τη διδαχή της ηθικής, τις απαγορεύσεις και τις αδιάκριτες επεμβάσεις στις σχέσεις οικειότητας των ζευγαριών που αλλοιώνουν το μήνυμα του Ευαγγελίου. Στέκεται σ' αυτό το μήνυμα, που είναι η ΑΝΑΣΤΑΣΗ, δηλαδή η ζωή ελευθερωμένη από το μηδέν, όπου αναδεικνύεται η ετερότητα των προσώπων και η κοινωνία αυτών. "Εκείνο που βιώνετε - τονίζει ο Πατριάρχης στους νέους -, όταν δεν γυρεύετε μόνο την ηδονή σας, αλλά την ειλικρινή συνάντηση μ' έναν άλλον, είναι μια εμπειρία περίπου μυστική, μια εμπειρία της παρουσίας του Θεού. Πρέπει, λοιπόν, να είστε προσεκτικοί, αυτή η υπόθεση είναι υπερβολικά πολύτιμη! Μην αφήνεστε να παρασύρεστε σαν άχυρα από το ανώνυμο κύμα της ζωής. Αν πηγαίνετε συνέχεια από σύντομη συνάντηση σε σύντομη συνάντηση, θα διασπασθείτε και θα διασπάσετε τους άλλους. Εκείνο που σας προτείνει η Εκκλησία - δεν έχει τίποτα να σας επιβάλει, είστε ελεύθεροι! -, είναι να εντάξετε σταδιακά όλη την απεραντοσύνη της ζωής σε μια αληθινή συνάντηση. Και για να "γνωρίσετε" ένα πρόσωπο όπως λέει η Αγ. Γραφή, να γίνετε μαζί του "εις σάρκα μίαν" όπως επαναλαμβάνει ο Χριστός, χρειάζεται καιρός. Γνωρίζει κανείς αληθινά κάποιον μόνο μέσα στην υπομονή των ετών, στη διασταύρωση του μόχθου και της διασκέδασης στο μοίρασμα και στη διακονία από κοινού. Τότε το πόθος γίνεται υπομονή, αμοιβαίος σεβασμός, πραγματική αγάπη".

Σ' αυτό δεν φθάνει κανείς μόνος του. Η ανδρόγυνη σχέση ενσωματώνεται στη σχέση Χριστού - Εκκλησίας, που βεβαιώνει τη δυνατότητα μεταμορφώσεώς της. "Το βαπτισματικό μυστήριο του θανάτου και της αναστάσεως σας μαθαίνει να πεθαίνετε για τον εαυτό σας, για να υπάρχει ο άλλος.

Ο Πατριάρχης γνωρίζει καλά τις συνέπειες της πείσμονος εμμονής στη μεταπτωτική κατάσταση της εγωτικής αυτάρκειας, που μπορούν να μολύνουν βάναυσα την ανδρόγυνη σχέση, η οποία μπορεί να οδηγηθεί στο διαζύγιο και στη βάναυση προσβολή της θηλυκότητας της γυναίκας, στην άμβλωση.

Κι εδώ φαίνεται η ποιμαντική ευαισθησία του πνευματικού πατέρα σ' ότι αφορά το διαζύγιο η Εκκλησία "μπορεί να επιτρέψει δύο φορές ακόμα το μυστήριο του γάμου, δίνοντας εν τούτοις στην τελετουργία έναν τόνο μετανοίας". Όσο δε για τη γυvαίκα που υφίσταται το δράμα της αμβλώσεως, παρατηρεί: "Η γυναίκα, σε πολλές περιπτώσεις, ευθύνεται λιγότερο από τον άνδρα, που βιάζει ή φεύγει, ευθύνεται λιγότερο από την κοινωνία, όπου τα παιδιά των φτωχών, σε πολλά μέρη, θυσιάζονται ή ακρωτηριάζονται, για να γίνουν τα όργανά τους βοήθεια, συμφιλίωση, θεραπεία του σώματος, βέβαια, αλλά και της ψυχής. Και όσο είναι ακόμα καιρός, να της προσφέρεται προστασία, σ' αυτήν και το παιδί της".

Β. Ποιος θα μπορούσε ν' αρνηθεί πως συνέπεια της ερωτικής τραγωδίας ή αλλοιώς της ελλείψεως βαθυτέρου νοήματος για τη ζωή, δεν είναι οι δύο μάστιγες του αιώνα μας, το AIDS και τα ναρκωτικά, που ιδιαιτέρως απειλούν τους νέους. Δεν είμαι από εκείνους που καταδικάζουν, ο Χριστός μας μαθαίνει μια απεριόριστη συμπάθεια", μας λέγει ο Πατριάρχης, νουθετώντας μας.

Καταφάσκει όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες για την καταπολέμηση του AIDS, είναι όμως ρεαλιστής και πνευματικός καθοδηγητής. Στην ασθένεια του AIDS, βλέπει τον αδιαχώριστο χαρακτήρα του έρωτα και του θανάτου. "Μόνο η πνευματική ζωή μπορεί να μετατρέψει αυτόν τον θάνατο σε ανάσταση. Το AIDS είναι μια παράξενη αρρώστια που δεν βιάζεται. Μπορεί, λοιπόν κανείς να μολύνει, να μεταδώσει το θάνατο με την ίδια την κίνηση της αγάπης". Ο θάνατος εδώ, είναι αναπόφευκτος. Και η στάση του Χριστιανού; "Από τη μια, να συνοδεύουμε αυτούς τους ασθενείς με πολλή φροντίδα, στοργή και κάποτε αν οι φραγμοί πέσουν, με τη θαρραλέα απλότητα της μαρτυρίας.

Από την άλλη, πρόληψη της επέκτασης της επιδημίας. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές: "να προφυλάσσεται" κανείς και να "προφυλάσσει" το σύντροφό του είναι μια αναγκαιότητα".

Και στη συνέχεια ο λόγος του Πατριάρχου καταπέλτης για τους δίκην εισαγγελέως ηθικοδιδασκάλους: "Ασφαλώς καλά είναι να κηρύττει κανείς στους χριστιανούς την εγκράτεια και την πιστότητα. Αλλά υπάρχουν όλοι οι άλλοι. Και οι μισοχριστιανοί. Και οι έφηβοι που δεν φτάνουν από τη μια μέρα στην άλλη σ' αυτές τις αρετές. Κι εκείνοι οι ενήλικες οι πληγωμένοι από μια εγκατάλειψη, οι εξουθενωμένοι από τη μοναξιά, που εγκαταλείπονται για μια μόνο φορά σε μια συνάντηση που θα τους μολύνει". Τονίζει την αναγκαιότητα της σεξουαλικής διαπαιδαγωγήσεως, όπου θα γίνεται λόγος για το νόημα της αγάπης και δεν θα εκθέσει σε μια ανάλυση μηχανισμών. "Οι έφηβοι προσέχουν με πάθος όταν τους λέει κανείς ότι η ελευθερία απαιτεί υπευθυνότητα, σεβασμό των άλλων και του εαυτού μας".

Και εν συνεχεία η διαπίστωση, η προτροπή και ο πόνος του Πατριάρχου: "όπως τα ναρκωτικά, έτσι και η σεξουαλική περιπλάνηση μαρτυρεί τελικά πως στο βάθος κάτι δεν πάει καλά. Δεν βγαίνει κανείς ποτέ από τον εαυτό του, δεν αγαπά ούτε τον άλλον ούτε τον εαυτό του, μόνο μια άμεση ικανοποίηση που ακριβώς μπορεί να γίνει ναρκωτικό. Χρειάζεται ν' ακούμε αυτούς τους ανθρώπους, να τους κατανοούμε, να τους αγαπούμε και, όταν έρθει η στιγμή, να δώσουμε μαρτυρία. Τόσες ψυχές λιμοκτονούν. θα μπορέσουμε να τους δώσουμε την τροφή που αγνοούν και που ωστόσο περιμένουν; Και ποιο πρόσωπο ή απροσωπείο ή γελοιογραφία του εαυτού της - και του Θεού, αλίμονο τους προσφέρει η Εκκλησία;".

Και τα ναρκωτικά; Η χρήση ναρκωτικών μαρτυρεί ως ποιο σημείο σταματάει τη διαδικασία ωριμάνσεως των εφήβων. "Το αόρατο που κυνηγούν οι ναρκομανείς ως φυγή από το ανόητο της ζωής είναι μια έρημος όπου κανείς δεν στέκεται αντίκρι τους, κανείς δεν έρχεται σ' αυτούς. Μέσα στον καθρέφτη, ή από την άλλη μεριά δεν υπάρχουν τελικά παρά μόνον οι ίδιοι, και τίποτα: Γι' αυτό και δεν βγαίνουν, σε κατάσταση "στέρησης", παρά μόνο για κλοπή ή για πορνεία".

Και το χρέος των χριστιανών; Να δουν τον κόσμο ότι είναι απέραντος διάλογος, και να του μεταφέρουν την εμπειρία του Αγ. Ισαάκ του Σύρου: "Να αισθάνεσαι τα πάντα μέσα στο θεό. Γιατί η αγάπη έρχεται από τη συνάντηση. Η γνώση, όταν ενώνεται με το θεό, εκπληρώνει όλες τις επιθυμίες και, για την καρδιά που τη δέχεται, είναι ολόκληρη γλυκύτητα, που ξεχειλίζει πάνω στη γη, γιατί δεν είναι τίποτα όμοιο με τη γλυκύτητα της γνώσης του Θεού".

"Εκείνο που μετράει - τονίζει ο Πατριάρχης -, δεν είναι κάποιοι να τους επιβάλουν (στους νέους) κανόνες, αλλά να τους πείσουν για την κλήση τους ως προσωπικών υπάρξεων, ικανών όχι να καταχρώνται τη ζωή, αλλά να την αγαπούν πραγματικά, μέσα από τη φιλία, την αγάπη, την δημιουργικότητα. Αν η Εκκλησία δεν λέει τίποτα, δεν κάνει τίποτα προς την κατεύθυνση αυτή, οι ζημιές κινδυνεύουν να είναι ακόμα σοβαρότερες. Αντί να κατηγορεί και να καταδικάζει, να ακούει, να συμβουλεύει, να φιλοξενεί μέσα σε αληθινές κοινότητες, να γίνεται και να ξαναγίνεται αδιάκοπα εκείνο που είναι τόπος αναγέννησης".

Παναγιώτατε!

Χαιρόμεθα για την παρουσία σας στην πόλη μας, για την αγάπη σας προς το λαό της τοπικής Εκκλησίας μας, για τις ευλογίες σας. Γνωρίζουμε τους αγώνες σας για μια ορθόδοξη μαρτυρία στο σύγχρονο κόσμο. Ευελπιστούμε ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο κι εσείς προσωπικά θα συνεχίσετε να δίδετε τη ζώσα μαρτυρία της πίστεως, σ' ένα κόσμο που ναρκισσεύεται στις επιτυχίες του και ηδονίζεται στη θανατερή πλήξη, που γεννά ο κορεσμός του εφήμερου και επιφανειακού, ενώ οι εκ του ασφαλούς ήρωες της δήθεν απολογητικής Ορθοδοξίας βαυκαλίζονται στην ομολογιακή - ιδεοληπτική εκδοχή της πίστεως.