ΕΝΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΙΣ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ
1922-2000, εβδομήντα οκτώ χρόνια απομόνωσης και απαγόρευσης! Δύσκολο έως αδύνατο ένας κληρικός πολύ δε περισσότερο ο Πατριάρχης, επίσημα να επισκεφθεί τους τόπους εκείνους, που για πολλούς αιώνες έζησε και μεγαλούργησε ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία. Βέβαια ανεπίσημα, αλλά με πολλούς δισταγμούς, γιατί όχι και με φόβο, κληρικοί του κλίματος του Πατριαρχείου, αλλά και λαϊκοί, οι ξεριζωμένοι από τα μέρη εκείνα Έλληνες, επισκέπτονταν τις πατρογονικές τους εστίες και τα απομεινάρια ενός λαμπρού πολιτισμού. Επίσημα, όμως, ποτέ! Κάποια στιγμή, πιθανόν ανεπάντεχα, ήλθε και η επίσημη πρόσκληση. Οι Δήμαρχοι των περιοχών της Πισιδίας και της Καππαδοκίας προσκάλεσαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο να επισκεφθεί επίσημα, ως φιλοξενούμενός τους, τις περιοχές τους. Ανάλογες προσκλήσεις έγιναν και από άλλες περιοχές της Μικρασιατικής γης! Η πρόσκληση μάλιστα συνοδευόταν και με το αίτημα να στέλνει το Πατριαρχείο ιερείς, για να λειτουργούν στους ανακαινιζόμενους σιγά-σιγά Ορθόδοξους Ναούς.
Ας μην αναζητήσουμε τους σκοπούς και τους βαθύτερους λόγους αυτής της κίνησης των Τουρκικών αρχών. Το βέβαιον είναι ότι ο Πατριάρχης αποδέχθηκε αυτές τις προσκλήσεις και την Παρασκευή της Διακαινησίμου, στις 5 Μαΐου, ξεκίνησε την προσκυνηματική του περιοδεία στα άγια χώματα των χαμένων πατρίδων. Ο Θεός επιφύλαξε την ευλογία του σ' εμένα και στον εκλεκτό συνάδελφο και φίλο κ. Χρ. Τσούβαλη, Πολίτη και Χαλκίτη, να είμαστε μέλη αυτής της συνοδείας. Έτσι, αφού διασχίσαμε οδικώς γνωστές περιοχές και πόλεις, όπως Νικομήδεια, Εσκή-Σεχίρ, Κιουτάχεια, Αφιόν-Καρά-Χισάρ, ακολουθήσαμε για μεγάλο διάστημα το Σαγγάριο ποταμό, καταλήξαμε στην Ισπάρτη της Πισιδίας, (η πόλις Σπάρτη, αποικία των Λακεδαιμονίων) νότια της Μ. Ασίας.
Εκεί περίμεναν τον Πατριάρχη και οι ξερριζωμένοι "Σπαρταλίτες" ή απόγονοί τους, που έχουν δημιουργήσει το δικό τους δυναμικό σύλλογο στην Αθήνα. Θερμή η υποδοχή και από τις τουρκικές αρχές. Το βράδυ, σε κεντρικό ξενοδοχείο της πόλης, σε κοινό δείπνο, έγιναν οι σχετικές προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις μεταξύ των αρχών της πόλης, των "Σπαρταλιτών" και του Πατριάρχη. Την επομένη, Σάββατο 6 Μαΐου, άρχισαν οι επισκέψεις. Επισκεφτήκαμε τις δύο από τις 11 εκκλησίες που υπήρχαν στην πόλη, γιατί αυτές απέμειναν μισο-ερειπωμένες, όμως με εμφανή τα σημάδια, εξωτερικά και εσωτερικά, της ωραιότητας που διέθεταν. Ο Ναός των Εισοδίων και ο Μητροπολιτικός Ναός του "Γενεσίου της Θεοτόκου", δύο μεγαλοπρεπείς τρίκλητες βασιλικές, με κίονες κορινθιακού ρυθμού η δεύτερη και πλούσια διακόσμηση. Στο Μητροπολιτικό Ναό, μετά τους αναστάσιμους ύμνους, έψαλε ο Πατριάρχης και επιμνημόσυνη δέηση "υπέρ των εν μαρτυρικώ θανάτω τελειωθέντων" Χριστιανών, μέσα σε ατμόσφαιρα ιδιαίτερα φορτισμένη από συγκίνηση και δάκρυα.
Τελευταία επίσκεψη στο "Ayasma", όπως και οι Τούρκοι το ονομάζουν, που ήταν το αγίασμα του Αγ. Μηνά για τους Χριστιανούς. Τέλος, μετά την επίσκεψη του Πατριάρχη στο Νομάρχη και Δήμαρχο της πόλης, αναχωρήσαμε για την πόλη Egridir, χτισμένη στις όχθες της ομώνυμης λίμνης, που θεωρείται η ωραιότερη της Μ. Ασίας. Η πόλη που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.000 μέτρων ακουμπάει στις πλαγιές ενός καταπράσινου βουνού, ενώ βρέχει τα πόδια της στα νερά της λίμνης. Σ' ένα από τα νησιά της λίμνης, (που ονομάζεται Νις ή Γεσίλ) -σήμερα ενώνεται με την στεριά και μοιάζει περισσότερο με χερσόνησο- βρίσκεται ανακαινισμένος και σε αρκετά καλή κατάσταση ο Ναός των Αγ. Αναργύρων. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι στο νησί αυτό, μέχρι το 1922, κατοικούσαν μόνο Έλληνες, περίπου 7.000.
Στο Ναό των Αγ. Αναργύρων τέλεσε ο Πατριάρχης τα θυρανοίξια με αγιασμό και αναστάσιμους ύμνους, καθώς και με τη σχετική επιμνημόσυνη δέηση. Στην ανταλλαγή δώρων μεταξύ του Πατριάρχη και του Δημάρχου, ο κ. Βαρθολομαίος πρόσφερε και δύο εικόνες των Αγ. Αναργύρων, με την παράκληση να τοποθετηθούν στην Εκκλησία, όταν τελειώσουν οι εργασίες της πλήρους αποκαταστάσεώς της. Πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως ο Ναός των Αγ. Αναργύρων, έτσι και οι δύο Εκκλησίες της Ισπάρτης αναστηλώνονται και επισκευάζονται. Αυτή ήταν η τελευταία μας επίσκεψη στην περιοχή της Πισιδίας, γιατί στη συνέχεια πήραμε το δρόμο για την Καππαδοκία.
Μετά από πολύωρο ταξίδι, αφού απολαύσαμε την όμορφη πόλη του Ικονίου, καταλήξαμε στην πόλη Avanos, που βρίσκεται στην καρδιά της Καππαδοκίας, με τις παράξενες εδαφικές μορφολογικές συνθέσεις. Απέχει περίπου μια ώρα από την Καισάρεια, την πατρίδα του Μ. Βασιλείου. Στο ξενοδοχείο που καταλύσαμε, ανέμεναν τον Πατριάρχη ο Δήμαρχος της πόλης, ο σύλλογος των Φίλων του Αγ. Όρους, αγιορείτες πατέρες κι ένα πλήθος από δημοσιογράφους και τηλεοπτικά συνεργεία, που φανέρωναν το ενδιαφέρον όλων γι' αυτή την επίσκεψη του Πατριάρχη. Το βράδυ η τραπεζαρία του ξενοδοχείου κατάμεστη από 300 και πλέον πρόσωπα, που όλοι τους ήρθαν για να παρακολουθήσουν την υπαίθρια Θ. Λειτουργία, που θα τελούσε ο Πατριάρχης την άλλη ημέρα, Κυριακή του Θωμά, στην πεδιάδα του Zelve, κοντά στην πόλη Avanos.
Όλοι μας ζούσαμε με το φόβο του καιρού! Και πράγματι το πρωί της Κυριακής, 7 Μαΐου, έβρεχε! Έτσι, με βροχή ξεκίνησε η πολυαρχιερατική Θ. Λειτουργία, με μια τέντα που σκέπαζε την Αγ. Τράπεζα και τους αρχιερείς, ενώ το εκκλησίασμα παρακολουθούσε με τις ομπρέλες. Όχι όμως για πολύ. Μετά τον Απόστολο σταμάτησε η βροχή, ο καιρός ζέστανε κι ένας λαμπρός ήλιος αναθέρμανε σώματα και ψυχές. Στο τέλος της κατανυκτικής, πράγματι, Θ. Λειτουργίας ο Πατριάρχης με πολλή συγκίνηση και δάκρυα τέλεσε και το μνημόσυνο "των ειρηνικώς, αλλά και μαρτυρικώ θανάτω τελειωθέντων". Στιγμές συγκλονιστικές μέσα σ' ένα πνευματικό, αλλά και πρωτόγνωρο στη μορφολογία του εδαφικό περιβάλλον, αφού η κοιλάδα του Zelve είναι γεμάτη από τους κωνικούς ηφαιστειογενείς βράχους, που από τα παλιά χρόνια οι Χριστιανοί τους είχαν λαξεύσει και είχαν δημιουργήσει στις κοιλότητές τους μοναστήρια, εκκλησίες, ασκηταριά. Είναι γνωστά ως τα πετρομονάστηρα της Καππαδοκίας. Στις σπηλιές αυτές, όπως μας είπαν οι αρχαιολόγοι, κατοικούσαν άνθρωποι μέχρι το 1952.
Μετά το γεύμα, επισκεφθήκαμε την πόλη Urgup, δηλ. το παλιό Προκόπι. Εδώ προσκυνήσαμε τον τάφο του Αγ. Ιωάννου του Ρώσου, που βρίσκεται στο υπόγειο ενός μισο-ερειπωμένου αρχοντικού, του τότε πασά της πόλης. Ανάψαμε κεριά στον τάφο, ψάλαμε το "Χριστός Ανέστη" και το Απολυτίκιο του Αγίου. Η περιοδεία μας, την ίδια ημέρα, τελείωσε με την επίσκεψή μας στην πόλη Σινασό, που φέρει εμφανή σημάδια ελληνικότητας και Ορθοδοξίας. Πολλά αρχοντικά με ελληνικές επιγραφές και δύο καλοδιατηρημένες εκκλησίες φανερώνουν τον ακμάζοντα ελληνισμό της πόλεως. Στο κέντρο, στην αγορά, βρίσκεται ο Ναός των Αγ. Κων/νου και Ελένης, που ήταν και μητροπολιτικός, μια τρίκλητη μεγάλη βασιλική με πολλά διακοσμητικά στοιχεία στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρο. Λίγο πιο έξω βρίσκεται ο υπόγειος ναός του Μ. Βασιλείου. Είναι λαξεμένος στο βράχο και κατεβαίνεις αρκετά σκαλιά για να βρεθείς στο εσωτερικό του. Υπάρχουν νωπογραφίες, όχι και σε πολύ καλή κατάσταση, που όπως μας πληροφόρησαν, έγιναν το 1900. Δυστυχώς είναι χαραγμένες από βέβηλα χέρια!
Τη Δευτέρα, 8 Μαΐου, επισκεφτήκαμε την κοιλάδα του Κόραμα. Είναι ένας αρχαιολογικός χώρος καταπληκτικός, καθαρά χριστιανικός. Μέσα στα βραχώδη σπήλαια υπάρχουν ολόκληρα μοναστήρια με τους ναούς, την τράπεζα, το μαγειριό κ.ά. χώρους. Υπάρχουν εκκλησίες μέσα στις οποίες διασώζονται σε πολύ καλή κατάσταση αγιογραφίες-νωπογραφίες που σ' αυτές ιστορούνται γεγονότα της ζωής του Χριστού, της Παναγίας και πολλών αγίων. Διασώζονται δηλ. όλοι οι γνωστοί αγιογραφικοί "κύκλοι". Έξω από τον αρχαιολογικό χώρο, στην ίδια περιοχή του Κόραμα, υπάρχει ένας μεγάλος Ναός με πλήθος τοιχογραφιών καταπληκτικής τέχνης και ωραιότητας.
Τέλος, με μια επίσκεψή μας στο ασκηταριό του Αγ. Συμεών (Στυλίτη;) λαξεμένο ψηλά σ' ένα βράχο, που μια πρόχειρη σκάλα προσφέρει τη δυνατότητα πρόσβασης σ' αυτό, κλείσαμε την προσκυνηματική μας περιοδεία στ' αγιασμένα μέρη της Καππαδοκίας. Στις 9 Μαΐου, μέσω Αγκύρας και των όμορφων βουνών με τα καταπληκτικά τους δάση της πόλης Bolu, και, αφού ξεκουραστήκαμε για λίγο στις όχθες της λίμνης Sapanza (των σοφών), φθάσαμε στην Κων/πολη, στο ιστορικό Φανάρι, εκεί που κτυπά η καρδιά της Ορθοδοξίας και του Γένους.
Ας ευχηθούμε να επιτύχουν το ίδιο και οι άλλες προσκυνηματικές περιοδείες, που έχει προγραμματίσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είναι αλήθεια ότι το έργο που επιτελείται σ' αυτό, υπό την άγρυπνη επίβλεψη και καθοδήγηση του ταλαντούχου Πατριάρχη Βαρθολομαίου, είναι τεράστιο. Πολλοί λόγοι, όχι μόνο καθαρά εκκλησιαστικοί, αλλά και εθνικοί επιβάλλουν την προσοχή σ' αυτό και την υποστήριξη τόσο της Πολιτείας όσο και της Ελλαδικής Εκκλησίας. Το Πατριαρχείο Κων/πόλεως είναι Ελληνικό, Ρωμαίϊκο. Παν. Σ. Μαρτίνης, Δρ. Θ.
|
